Europa është nën një vale ekstreme të të nxehtit, me temperaturat që këtë javë që do të thyejnë rekorde të reja. Vala e re e të nxehtit që pritet të godasë Europën Perëndimore këtë javë, vjen pas ditëve të një vape zhuritëse në Gadishullin Iberik, ku besohet se kanë vdekur qindra njerëz.
Zyra e Meteorologjisë në Britaninë e Madhe, lëshoi alarmin e saj të parë për nxehtësinë ekstreme që ka përfshirë këto ditë Anglinë, me temperaturën që do të arrijë deri në 43 gradë Celsius.
Ndërkohë, edhe në Francë, temperaturat i kanë kapërcyer 40 gradë Celsius, dhe në jugperëndim të vendit, mijëra njerëz janë evakuuar pas zjarreve që kanë djegur më shumë se 10.000 hektarë pyje.
Edhe në disa pjesë të Gjermanisë temperatura mund të arrijë në 40 gradë Celsius nga mesi i javës. Nga vapa e madhe do të vuajnë edhe vendet e Europës Lindore. Autoritetet i tremben një përsëritje të valës së madhe të të nxehtit në vitin 2003 në Europë, e cila i mori jetën shumë se 70.000 njerëzve.
Deri tani, më shumë se 1.000 njerëz kanë vdekur nga efektet e lidhura me të nxehtin ekstrem në Spanjë dhe Portugali. Po si mund të jetë vdekjeprurëse nxehtësia ekstreme?
Rreziqet më emergjente vijnë nga goditja nga i nxehti dhe rraskapitja fizike, të cilat në disa raste mund të jenë fatale, sidomos te të moshuarit, dhe njerëzit që stërviten apo punojnë jashtë në temperatura të larta.
Kur rritet temperatura rritet, shtohet djersitja për ta ftohur trupin. Po ashtu, zgjerohen enët e gjakut pranë lëkurës, duke e lejuar gjakun të lëvizë nga qendra e trupit në ekstremitetet e tij. Pa një rihidratim, kjo situatë mund t’i shkaktojë zemrës një tendosje shtesë. Kjo do të thotë se presioni i gjakut bie në nivele rrezikshmërisht të ulëta, duke çuar në raste ekstreme në dështimin e funksionimit të organeve.
Kur temperatura e ambientit e kalon 37.5 gradë Celsius, pra kalon temperaturën e trupit të njeriut, djersitja në vetvete bëhet më pak efektive. Goditja nga i nxehti, ndodh kur trupi nuk mund të ruajë më temperaturën e tij, dhe kjo mund të çojë në dëmtim të trurit dhe organeve, nëse nuk ka një trajtim të shpejtë në spital.
Por numri i vërtetë i vdekjeve të një vale të nxehti, priret të jetë shumë më i lartë se ai që raportohet. Për shkak se i vendos nën stres qelizat dhe organet e trupit, i nxehti priret të përkeqësojë kushtet dhe dobësitë ekzistuese. Sidomos te të sëmurët, të moshuarit dhe fëmijët e vegjël, përballja për një kohë të gjatë me temperaturat e larta, mund të shkaktojë një dëm serioz edhe disa ditë apo edhe javë më vonë.
“Valët e të nxehtit vrasin në fakt një numër të madh njerëzish”- thotë Hana Klok, studiuese e rreziqeve natyrore në Universitetin Riding në Britani. Temperaturat e larta mund të përkeqësojnë problemet kardiovaskulare, që janë shkaku kryesor i vdekjeve të lidhura me të nxehtin te personat mbi 65 vjeç, shprehet Majk Tipton, profesor i fiziologjisë njerëzore dhe të aplikuar në Universitetin e Portsmuthit.
Ndërkohë, temperaturat e larta reduktojnë qarkullimin e ajrit, dhe çojnë në një rritje të ndotjes së ajrit, duke përkeqësuar problemet e frymëmarrjes si astma, deri në pasoja potencialisht fatale. Në shumë vende europiane, godinat nuk janë të projektuara për t’u bërë ballë temperaturave as 5 gradë mbi 20 gradë Celsius, thotë Mariam Zakaria, shkencëtare e klimës në Kolegjin Mbretëror në Londër.
Kjo është një çështje shumë më serioze në Europën veriore, ku shumica e shtëpive janë ndërtuar për ta kapur nxehtësinë, në mënyrë që t’i ndihmojë banorët ta përballojnë më mirë të ftohtin në dimër. Kjo bën që temperaturat e brendshme të rriten shumë gjatë një valë të të nxehtit.
Vetëm një pjesë e vogël e shtëpive atje kanë ajër të kondicionuar. Qytetet që nuk janë ndërtuar për t’i bërë ballë temperaturave të larta, kanë në shumë raste një infrastrukturë të papërshtatshme për t’i mbajtur njerëzit të freskët, si për shembull më shumë pemë për më shumë hije, dhe qasje tek hapësirat e gjelbra dhe uji.
A është kjo valë e të nxehtit pasojë e ndryshime klimatike? Po. Grumbullimi i dioksidit të karbonit (CO2) nga djegia e lëndëve djegëse fosile, i ka bërë valët e të nxehtit më intensive dhe më të shpeshta në të gjithë globin, duke përfshirë edhe Europën.
“Shanset që të kemi verës ditë me temperatura mbi 40 gradë Celsius në Britani, mund të jenë 10 herë më të mundshme me klimën aktuale, sesa në një klimë natyrore të pandikuar nga ndikimi njerëzor”- thotë Nikos Kristidhis, një ekspert i klimës. Sipas tij, ndryshimi i klimës nxit valët e të nxehtit në dy mënyra.
E para përmes bllokimit të më shumë nxehtësie në atmosferën tonë.
Ndikimi i dytë është “dinamik”, dhe kjo nënkupton ndryshim të modeleve të motit, të cilat mund të sjellin mot shumë të nxehtë dhe shi në rajonet që normalisht nuk i përjetojnë ato. Në rastin e Europës, këtë vit një zonë e ngadaltë e presionit të lartë ka sjellë ajër përvëlues nga Afrika e Veriut.
Këto lloje valësh të të nxehtit, do të bëhen më të shpeshta në dekadat e ardhshme, edhe nëse qeveritë do të arrijnë të mbajnë premtimet e tyre për të ulur emetimet e gazrave serë, gjë që nuk është aspak e sigurt. “Edhe me premtimet aktuale për reduktimin e emetimeve, ekstreme të tilla mund të ndodhin çdo 15 vjet në klimën e vitit 2100”- thotë Kristidhis./ CNA
