Shtypi francez dhe ai ndërkombëtar po flasin për një moment historik: një ish-president i Republikës së Pestë Franceze, Nicolas Sarkozy dënohet me pesë vjet burg për rastin e financimit të paligjshëm të fushatës zgjedhore të vitit 2007 nga Libia e Muamar Gadafit. Ish-presidenti francez, pavarësisht nëse dhe kur do të apelojë, do të dërgohet në burg në një kohë që do të vendoset në të ardhmen e afërt.
Dënimi i Sarkozisë shënon në mënyrë efektive fundin e një maratone ligjore mbi 10-vjeçare, e cila filloi pasi skandali u zbulua nga faqja e internetit franceze hetimore Mediapart në vitin 2012. Është një rast kompleks me një mori njerëzish, aspektesh dhe ndërmjetësish në të cilin interesat politike dhe ekonomike bashkëjetojnë si në palën franceze ashtu edhe në atë libiane.
Sarkozi në skenën e Gadafit
Nga viti 2005 deri në vitin 2007, Sarkozi shërbeu si Ministër i Brendshëm në qeverinë e presidentit konservator francez, Jacques Chirac. Në të njëjtën kohë, Gaddafi u përpoq ta “hapte” Libinë ndaj Perëndimit, pas viteve të izolimit. Si pjesë e normalizimit të marrëdhënieve diplomatike, presidenti i atëhershëm francez, Jacques Chirac, bëri vizitën e tij të parë zyrtare në Libi në vitin 2004.
Vetëm një vit më vonë, në vitin 2005, Nicolas Sarkozy, si Ministër i Brendshëm në qeverinë e Chirac, do të takohet për herë të parë me Muammar Gaddafin, i cili e mirëpret atë në Tripoli, në skenën e tij. Zyrtarisht, axhenda përfshin çështje dypalëshe, megjithatë, dëshmitë sugjerojnë se Sarkozy i kërkoi Gaddafit mbështetje financiare për fushatën e tij të ardhshme zgjedhore. Në fund të fundit, zgjedhjet e vitit 2007 po afronin dhe Sarkozy tani kishte ambicie për vendin presidencial.
Një rol kyç në atë takim luajti biznesmeni franko-libanez dhe, sipas Telegraph, një tregtar armësh, Ziad Takieddine. Siç u zbulua më vonë, Takieddine do të kishte luajtur gjithashtu një rol në transferimin e parave nga Libia në Francë. Gjyqësori francez konfirmoi se Takieddine mori 6 milionë euro nga Tripoli midis janarit dhe nëntorit 2006, përfshirë 2 milionë euro direkt nga Abdullah Senussi, atëherë kreu i inteligjencës libiane dhe kunati i Gaddafit. Takieddine kishte tërhequr gjithashtu “të paktën 1.2 milionë euro” nga një llogari në Zvicër para zgjedhjeve presidenciale të vitit 2007, “pa qenë kjo e lidhur me stilin e tij të jetesës”.
Më vonë, ndërsa çështja po hetohej nga drejtësia franceze, Takieddine i tha faqes së internetit Mediapart në vitin 2016 se ai personalisht kishte transportuar 5 milionë euro në tre valixhe midis Tripolit dhe Parisit. Dy ishin të destinuara për bashkëpunëtorin e Sarkozisë dhe më vonë ministrin, Claude Guede, dhe një për vetë Sarkozinë. Midis anëtarëve të ekipit të bashkëpunëtorëve të Sarkozisë ishte Brice Ortefier, një mik fëmijërie i ish-presidentit. Ai gjithashtu luajti një rol kyç në ndërmjetësimin me libianët, së bashku me Guede.
Miliona dollarë të transferuar midis Tripolit dhe Parisit
Në fund të fundit, Sarkozi u zgjodh lehtësisht president i Francës në maj 2007. Midis dy raundeve të zgjedhjeve presidenciale, Shukri Ghanem, ish-kreu i qeverisë libiane dhe ministër i naftës, shënoi në një fletore një bisedë që dyshohet se pati me Bashir Saleh dhe Baghdadi al-Mahmoudi, të dy zyrtarë të Gadafit, në lidhje me financimin e fushatës zgjedhore të Nicolas Sarkozy-t.
Gjatë kësaj bisede, Bashir Saleh thuhet se konfirmoi se i kishte transferuar 1.5 milion euro Sarkozisë. Tre burrat thuhet gjithashtu se përmendën një shumë prej 3 milion eurosh të paguar nga Saif al-Islam Gaddafi, djali i Muammar Gaddafit, dhe një shumë tjetër prej 2 milion eurosh të transferuara përmes Abdullah al-Senussi, kreut të shërbimeve të inteligjencës.
Shtatë muaj pas zgjedhjeve presidenciale franceze, Gadafi u prit ngrohtësisht në Paris, ku ishte ftuar për një vizitë zyrtare pesëditore. Mes kritikave në rritje ndaj qeverisë Sarkozy për pritjen e Gadafit, presidenti libian ngriti tendën e tij në kopshtet e hotelit Marigny në kryeqytetin francez, në një vizitë që tërhoqi vëmendjen globale në atë kohë.
Megjithatë, me shpërthimin e Pranverës Arabe në vitin 2011, Sarkozi, në një linjë krejtësisht të ndryshme, është kreu i parë i shtetit që njeh Këshillin Kombëtar Tranzicional të formuar nga rebelët dhe bën thirrje për ndërhyrje ushtarake ndërkombëtare në mbështetje të tyre. “Sarkozi duhet të kthejë paratë që mori nga Libia për të financuar fushatën e tij zgjedhore”, u përgjigj Saif al-Islam Gaddafi, një nga djemtë e Muamar Gaddafit.
Ndërsa lufta civile ka filluar në Libi, faqja e internetit Mediapart publikon dokumente konfidenciale në korrik 2011 që ngrenë pyetje serioze rreth marrëdhënieve ekonomike të Parisit me Tripolin. Më 20 tetor, gjatë bombardimeve të NATO-s Muamar Gadafi vritet së bashku me një nga djemtë e tij.
Shpërthimi i skandalit
Disa ditë para raundit të dytë të zgjedhjeve presidenciale të vitit 2012, ku Sarkozi përballej me socialdemokratin François Hollande, Franca u trondit nga zbulimi i një dokumenti libian që vërtetonte financimin e fushatës zgjedhore të Sarkozisë dhe ishte shkas që çështja të shkonte në gjykatë.
Dokumenti i publikuar nga Mediapart, i datës 10 dhjetor 2006, i referohet një marrëveshjeje nga regjimi libian për të financuar fushatën presidenciale të Nicolas Sarkozy, në shumën prej 50 milionë eurosh. Autenticiteti i dokumentit u vu më pas në dyshim hapur nga rrethi i Sarkozy-t , i cili humbi zgjedhjet. Gjyqësori francez, pas hetimeve, përjashtoi mundësinë që të ishte një dokument i falsifikuar ose i rremë.
“Regjimi i Muamar Gadafit vendosi të financojë fushatën zgjedhore të Nicolas Sarkozy në vitin 2007. Mediapart gjeti një dokument zyrtar libian që e vërteton këtë. Ky dokument, së bashku me të tjerë, u kursye nga shkatërrimi i shkaktuar nga ndërhyrja ushtarake perëndimore. Ish-zyrtarë të lartë libianë, të cilët tani janë të fshehur, ranë dakord ta ndajnë atë”, shkroi faqja e internetit në atë kohë në botimin e saj, duke treguar një foto të dokumentit të nënshkruar nga kreu i Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme të Libisë, Moussa Imuhammad Koussa.
Maratona gjyqësore fillon
Në dhjetor 2012, gjyqësori francez mori zyrtarisht përsipër çështjen, duke shqyrtuar arrestimin e Ziad Takiedien me 1.5 milion euro në para të gatshme pas kthimit të tij nga Libia në vitin 2011. Gjatë një seance dëgjimore, Takiedien pretendoi se kishte prova “për financimin e fushatës së Sarkozisë në vitin 2007 me një shumë prej më shumë se 50 milion eurosh”. Gjyqësori vazhdoi në prill 2013 me një hetim që synonte sqarimin e dyshimeve në lidhje me fushatën e Sarkozisë.
Në vitin 2018, ish-presidenti u padit për akuzat e korrupsionit pasiv, financimit të paligjshëm të fushatës dhe përvetësimit të fondeve publike libiane. Në vitin 2020, ai u hetua gjithashtu për “bandë” dhe në vitin 2023, gjyqtarët vendosën zyrtarisht se kishte prova të mjaftueshme që ish-presidenti francez të dilte në gjyq.
Ndër kthesat në proces është tërheqja e Takieddine në vitin 2020. “Z. Sarkozy nuk mori fonde nga Libia për fushatën e tij zgjedhore”, kishte thënë ai në një intervistë që dha nga Libani për Paris Match dhe BFMTV. “E vërteta më në fund po del në shesh. Paditësi kryesor i njeh gënjeshtrat e tij”, tha Nicolas Sarkozy në atë kohë. Megjithatë, disa muaj më vonë, Libération dhe Mediapart zbuluan se kjo tërheqje dyshohet se ishte organizuar nga bashkëpunëtorë të ngushtë të Sarkozy në këmbim të përfitimeve financiare . Ky rast është objekt i një hetimi të veçantë nga Zyra e Prokurorit Financiar Kombëtar.
Dënim me pesë vjet burg për financim të paligjshëm nga Gadafi
Me bashkëpunëtorët e ngushtë që po nxirren para drejtësisë, vonesat, përmbysjet dhe disa protagonistë, siç është ndërmjetësi Thiakieddine, që nuk është më gjallë, “momenti i së vërtetës”, siç e përshkroi gazeta belge Le Soir, erdhi sot, më 25 shtator, për 70-vjeçarin Sarkozy. Ish-presidenti francez u shpall përfundimisht fajtor për pjesëmarrje në një organizatë kriminale sepse “lejoi bashkëpunëtorët e tij të ngushtë të vepronin me qëllim marrjen e mbështetjes financiare” nga regjimi libian. Përveç pesë viteve burg, gjykata i vendosi Sarkozy-t edhe një gjobë prej 100,000 eurosh, një ndalim pesëvjeçar të të drejtave të tij politike dhe një ndalim pesëvjeçar të kandidimit në zgjedhje.
Menjëherë pas vendimit, bashkëshortja e ish-presidentit francez, Carla Bruni, nuk e fshehu acarimin e saj përballë pyetjeve të gazetarëve.
