Presidenti polak Karol Nawrocki u prit në Kështjellën e Pragës të hënën me nderime të plota ushtarake para bisedimeve me homologun e tij çek, Petr Pavel.
Ky ishte udhëtimi i parë i Nawrocki-t në Pragë që nga zgjedhja e tij në qershor dhe u bë vetëm një javë para samitit të presidentëve të të ashtuquajturit Grupi i Vishegradit të vendeve të Evropës Qendrore, që do të mbahet në Esztergom të Hungarisë, më 3 dhjetor.
Në konferencën e shtypit pas takimit të tyre, të dy udhëheqësit nxituan të theksonin se ata ranë dakord kryesisht për shumicën e çështjeve që prekin Evropën, veçanërisht luftën në Ukrainë.
“Nuk ka dyshim se Federata Ruse është agresorja”, u tha Presidenti Nawrocki gazetarëve, duke shtuar se interesi strategjik i Plonisë ishte të mbështeste Ukrainën.
“Evropa është e interesuar për një paqe të qëndrueshme, jo për një paqe që i lejon Rusisë të rindërtojë kapacitetin e saj për një luftë tjetër.”
Pengesa për bashkëpunim më të ngushtë në Evropën Qendrore
Nawrocki theksoi gjithashtu se si Polonia ashtu edhe Republika Çeke ishin lidere në BE në shkëputjen nga gazi rus.
Por këtu fillon të shfaqet një ndarje interesante, një ndarje që ilustron qartë pengesat për bashkëpunim më të thellë në Evropën Qendrore.
Nawrocki, zyrtarisht i pavarur, por gjerësisht i konsideruar ideologjikisht i lidhur me qeverinë e mëparshme të Polonisë, me Partinë për Ligj dhe Drejtësi (PiS), ka shprehur në mënyrë të qartë dëshirën e tij për të “rivendosur forcën” e Grupit të Vishegradit (ose V4), të përbërë nga Republika Çeke, Hungaria, Polonia dhe Sllovakia.
“Ne duhet të rivendosim besimin dhe të intensifikojmë dialogun brenda Vishegradit. Vlerat e përbashkëta, afërsia kulturore dhe lidhjet historike janë themeli mbi të cilin mund të ndërtojmë”, u tha Nawrocki mbështetësve të tij gjatë fjalimit të tij të fitores në Varshavë në qershor.
Vishegradi mbetet joaktiv
Grupi i Vishegradit arriti kulmin e tij gjatë krizës së migrimit një dekadë më parë, kur katër kryeministrat e tij u rezistuan përpjekjeve të BE për të futur një sistem të detyrueshëm kuotash për të rishpërndarë azilkërkuesit në të gjithë bllokun.
Por pushtimi i Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022 i dha fund këtij bashkëpunimi, të paktën në nivelin ndërqeveritar, për shkak të dallimeve të mëdha se kush e filloi luftën, nëse Ukraina duhet të marrë mbështetje ushtarake dhe varësinë e rajonit nga lëndët djegëse fosile ruse.
Qeveritë e Polonisë dhe Republikës Çeke kanë qenë dy nga mbështetëset më të mëdha të Ukrainës dhe kanë bërë përpjekje të konsiderueshme për t’u çliruar nga kontrolli i Moskës për furnizimet e tyre me energji.
Ndërkohë, kryeministrat e Sllovakisë dhe Hungarisë kanë hezituar të mbyllin rubinetin e naftës dhe gazit rus dhe, kur bëhet fjalë për çështjen e Ukrainës, shpesh duket se po lexojnë nga skenarë të shkruar në Kremlin.
Shkurt, në nivel kryeministror, Vishegradi mbetet joaktiv.
Bratislava dhe Budapesti festuan fitoren zgjedhore të Babišit
Qeveritë populiste dhe nacionaliste të Sllovakisë dhe Hungarisë u gëzuan për fitoren e fundit zgjedhore të Andrej Babišit në zgjedhjet parlamentare çeke.
“Bravo, Andrej Babiš!” postoi Ministri i Jashtëm hungarez Peter Szijjártó në mediat sociale.
“Një tjetër qeveri patriotike në Evropën Qendrore! V4 do të rilindë së shpejti!” vazhdoi ai, ndërsa kryeministri Viktor Orbán e përshkroi rezultatin e zgjedhjeve si “një hap i madh për Republikën Çeke, lajm i mirë për Evropën”.
Bratislava dhe Budapesti festuan fitoren zgjedhore të Babišit
Qeveritë populiste dhe nacionaliste të SllovakisëdheHungarisë u gëzuan për fitoren e fundit zgjedhore të Andrej Babišit në zgjedhjet parlamentare çeke.
Nga Katërshja e Vishegradit te Treshja e Vishegradit?
Pra, kur Babiši të emërohet kryeministër, a mund të përvijohet një rilindje në horizont?
“Epo, pjesërisht,” thotë Milan Nic, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë, i cili parashikon se Katërshja e Vishegradit do të rilindë për momentin si Treshja e Vishegradit, të paktën në nivelin ndërqeveritar.
“Do të ketë më shumë koordinim brenda V3 në nivelin e BE-së, midis kryeministrave para samiteve të BE, por do të jetë shumë i orientuar drejt çështjeve dhe i pabarabartë”, tha Nici për DW.
“Polonia nuk do të jetë pjesë e saj për sa kohë që Donald Tusk është kryeministër”, shtoi ai.
Babisi do të shmangë përballjen me BE
Nici tha se besonte se ata që prisnin që Andrej Babis të bëhej anëtar i besueshëm i një aleance sovrane, anti-Bruksel brenda Këshillit Evropian mund të zhgënjeheshin.
“Babisi do të jetë oportunist dhe i diferencuar”, tha ai.
“Ai e kupton madhësinë dhe rëndësinë relative të Polonisë dhe izolimin relativ të Orbán-it. Ai do të përpiqet të hipë në trendin e Orbán-it kur t’i shkojë për shtat, por, ashtu si Fico, ai do të shmangë me kujdes një përballje të drejtpërdrejtë me Komisionin Evropian.”
Nga ana e tij, Martin Ehl, analisti kryesor në të përditshmen financiare çeke Hospodarske noviny, thotë se, për Poloninë, gjeopolitika ka të ngjarë të mbizotërojë mbi objektivat politikë afatshkurtër.
Polonia shikon nga Perëndimi
“Polonia ka një ndjenjë tradicionale të të qenit më shumë sesa thjesht një vend i Evropës Qendrore,” tha Ehli për DW.
“Tusku shikon nga Perëndimi, dhe kërcënimi rus krijon mundësi për bashkëpunim më të natyrshëm midis shteteve baltike,” tha ai.
“E pamë këtë gjatë mandatit të qeverisë çeke në largim të Petr Fiala-s: pavarësisht deklaratave politike rreth lidhjeve të ngushta midis Republikës Çeke dhe Polonisë, qeveria Tusk nuk ishte realisht e interesuar të bënte gjë”, vazhdoi ai, duke shtuar se, sigurisht, një qeveri e re në Varshavë mund ta ndryshojë këtë.
Dallime të konsiderueshme lidhur me Ukrainën
Për momentin, Grupi i Vishegradit ekziston më shumë si një shprehje simbolike e afërsisë kulturore dhe përvojës së përbashkët historike: presidentët takohen, ngrejnë flamuj dhe këndojnë himne.
Më 3 dhjetor, katër presidentët e Grupit të Vishegradit do të takohen në qytetin katedrale të Esztergomit, të vendosur lart në brigjet e lumit Danub në Hungari.
Por një takim i katër kryeministrave të Grupit të Vishegradit është ende shumë larg, aq përçarëse është lufta e Rusisë kundër fqinjit të saj.
Një kryeministër i ri në Pragë mund ta bëjë korin e zërave të Evropës Qendrore pak më të pajtueshëm, veçanërisht kur kënga flet për ndërhyrjen e Brukselit në punët e tyre.
Por ata janë ende shumë larg gjetjes së harmonisë, dhe edhe më larg saj kur bëhet fjalë për mbrojtjen e Ukrainës./DW
