Kanceri, një luftë që është zvarritur për tetë vjet dhe kërcënimi i një pushtimi rus – Larysa po jeton me të gjitha këto, me guxim dhe humor. Ne takuam 65-vjeçaren në radhë në një hangar, në pikën e kalimit Novotroitske në Ukrainën Lindore.
Ajo ndodhet në “vijën e kontaktit” – një çarje pothuajse 500 km (310 milje) e gjatë midis territorit të qeverisë ukrainase dhe dy enklavave që janë mbajtur nga separatistët e mbështetur nga Rusia që nga viti 2014. Familjet, komunitetet dhe shërbimet ndahen nga kjo linjë. Konflikti i qëndrueshëm këtu në frontin lindor ka marrë tashmë më shumë se 14,000 jetë – të paktën 3,000 prej tyre civilë, sipas Kombeve të Bashkuara.
Republika Popullore e vetëquajtur e Donetskut (DNR) dhe Republika Popullore e Luhanskut (LNR) nuk njihen nga askush – tani për tani – por ato janë shtëpia e rreth katër milionë njerëzve. Larysa është një prej tyre. Ajo ishte e mbështjellë kundër të ftohtit me një xhaketë blu të ndezur, bluzë rozë dhe kapelë leshi të përshtatshme. Ajo preferoi të mos përdorte mbiemrin e saj.
Duhet leje dhe durim për të kaluar nga territori i qeverisë ukrainase në anën tjetër. Larysa e di stërvitjen. “Unë e bëj këtë çdo gjashtë muaj,” tha ajo. “Unë kam qenë për një kontroll në një spital në Dnipro (në Ukrainën qendrore) dhe tani po shkoj në shtëpi në Donetsk.” Ndërsa priste që qentë nuhatës t’i kontrollonin çantën e saj, ajo nuk ishte shumë e shqetësuar për ngritjen e ushtrisë ruse në kufijtë e Ukrainës.
“Ne jemi bombarduar dhe kemi kaluar shumë”, tha ajo.
“Unë nuk besoj se do të ketë një pushtim, ose nëse ka, nuk do të jetë një pushtim i madh. Ky është këndvështrimi im si dikush me intuitë. Unë shikoj TV dhe çfarë thonë politikanët. Mendoj se e gjithë kjo është vetëm për na mbaj në këmbë dhe na ndalo të relaksohemi shumë.”
Ndoshta.
Por udhëheqësit perëndimorë kanë frikë prej kohësh se presidenti Vladimir Putin do të falsifikonte një krizë në zonat rebele të mbështetura nga Rusia – ose shfaqjen e një të tillë – për ta përdorur si një justifikim për të pushtuar. Farat u qepën të premten kur udhëheqësit rebelë njoftuan se gratë dhe fëmijët do të evakuoheshin përmes kufirit me Rusinë, sepse Ukraina po planifikonte të sulmonte. Ukraina e mohoi këtë dhe shumica e civilëve në ato zona duket se kanë qëndruar në vend.
“Ne, njerëzit, nuk duam që të ndodhë ndonjë luftë. Ne duam të jetojmë, duam… Ne duam t’i duam të gjithë dhe t’i përqafojmë,” tha Larysa, me sytë duke buzëqeshur mbi maskën e saj. Me këtë ajo hipi në një autobus për ta çuar atë përmes tokës së askujt në një pikë kontrolli në anën tjetër.
“Jam lodhur nga lufta e politikanëve”
Kthehu në radhë, 64-vjeçari Serhiy – i veshur me zgjuarsi me një xhaketë të zezë dhe kapelë të lartë – ishte lodhur nga pritja dhe nga konflikti.
“Është bërë shumë e vështirë të kalosh postbllokun”, më tha ai. “Në atë ditë nuk kishte asnjë problem. Tani për shkak të luftës – ose çfarëdo qoftë ajo – plus Covid, gjërat janë përkeqësuar shumë.”
Të moshuarit duhet të dalin në territorin e kontrolluar nga qeveria për të mbledhur pensionet e tyre shtetërore. Por Serhiy kishte udhëtuar, si shumë të tjerë, për t’u ribashkuar me njerëzit e dashur. “Duhet të marr leje dhe duhet të kem një arsye të rëndësishme. Sa e rëndësishme është ajo?” ai pyeti. “Nëna ime është 86 vjeçe, çfarë arsye tjetër u duhet?
Mes paralajmërimeve të vazhdueshme nga Londra dhe Uashingtoni për një pushtim rus, Serhiy është i shqetësuar për atë që mund të vijë më pas.
“Sigurisht që jam i shqetësuar”, tha ai. “Jam ngopur me këtë luftë, luftën e tyre, luftën e politikanëve. Janë ata që po e bëjnë. Populli ka nevojë për paqe.” Mbi maskën e tij, sytë iu mbushën me lot.
Ndërsa Serhiy po kthehej në shtëpi për në Donetsk, Svetlana po vinte në drejtim të opozitës, nën një vendkalim të mbuluar, hap pas hapi. 81-vjeçarja u mbështet fort në shkopin e saj. Kur ndaloi për t’u ulur në një bllok betoni, ajo pothuajse u rrëzua. Burri i saj Leonid nxitoi në anën e saj. Ajo u nxit nga ai dhe nga vizita që sapo kishin bërë.
“Është hera jonë e parë në dy muaj. Nuk mund t’i shihnim fëmijët tanë. Na lindi stërnipi, por ne nuk e kishim parë. Tani e kemi parë”, na tha ajo e kënaqur.
Me trupa të armatosura, barriera dhe kontrolle identiteti, pika e kalimit Novotroitske duket dhe ndihet si një kufi i përhershëm. Gjatë vizitës sonë, dëgjuam zhurmën e granatimeve në llogore të vijës së parë disa kilometra larg.
“Kohët e fundit ka ndodhur më shpesh,” tha kapiteni Inna Kiishchuk, zëvendëskomandant i pikës së kontrollit. “Ne kemi një strehë për njerëzit që të mbulohen. Ne stërvitemi dhe dimë se çfarë të bëjmë.”
Ditët e fundit ka pasur një shpërthim ogurzi përgjatë vijës së frontit, me zjarrin snajper të zëvendësuar nga zjarri i mortajave dhe artilerisë. Ukraina thotë se luftëtarët separatistë kanë shtuar sulmet e tyre sepse presidenti Putin po përpiqet të provokojë një përgjigje. Autoritetet në Kiev thonë se nuk do të bien në grackën e tij.
Udhëheqësi rus tashmë kontrollon një pjesë të territorit ukrainas – me enklavat separatiste dhe Gadishullin e Krimesë, të aneksuar në 2014. Por ai duket i uritur për më shumë. Tani ka frikë reale për të ardhmen e Ukrainës dhe sigurinë në Evropë. Dhe nëse ka një pushtim, salvos e parë mund të vijnë këtu në lindje.
/5Pyetjet.al
