Në vitin 1961, një portret i artistit u zhduk nga Galeria Kombëtare e Mbretërisë së Bashkuar. Ndërsa Duka, publikohet një film për vjedhjen, Nicholas Barber tregon historinë e një grabitjeje të pabesueshme arti.
Një orë e gjysmë në filmin e parë të James Bond-it, 007 po shëtit nëpër selinë e fshehtë të çuditshme të zuzarit me të njëjtin emër, Dr No, kur ai ndalon për të admiruar një pikturë në një kavalet të praruar. Momenti kalon aq shpejt sa shikuesit e sotëm mezi e vënë re, por për shikuesit e kinemasë në vitin 1962, kjo do të kishte qenë një nga batutat më të mprehta të filmit. Piktura, një portret i Dukës së Wellingtonit, i përfunduar nga Francisco Goya në 1814, ishte vjedhur nga Galeria Kombëtare në Londër në vitin 1961. Askush nuk e dinte se kush e kishte marrë ose ku ishte, kështu që ideja se mund të kishte rënë në duart robotike të një agjenti megaloman dukeshin po aq të besueshme sa çdo tjetër.
Kjo ishte, në fund të fundit, një grabitje befasuese. Piktura ishte në pronësi të John Osborne, Duka i Leeds. Ai ia shiti atë në ankand një koleksionisti amerikan, Charles Wrightsman, për 140,000 £, por qeveria britanike nuk donte ta linte të largohej nga vendi, kështu që Thesari u bashkua me një shoqatë bamirësie, Fondacioni Wolfson, dhe përputhej me ofertën e Wrightsman: 2 £ milionë me çmimet e sotme.
Portreti Goya ishte papritmas piktura më e famshme në Britani. Vizitorët u dyndën drejt Galerisë Kombëtare për të parë se për çfarë ishin shpenzuar të gjitha paratë dhe siguria ishte e rreptë. E megjithatë, pak para se të hapej Galeria në mëngjesin e 21 gushtit 1961, rojet e kuptuan se piktura ishte hequr nga shpirti.
Ata nuk vunë re asnjë ndërhyrës, nuk u shkaktuan dëme dhe nuk kishte gjurmë të ndonjë pajisjeje apo arme në vendngjarje. Por Goya ishte zhdukur. Asgjë e tillë nuk kishte ndodhur më parë në historinë 138-vjeçare të galerisë. Nëse Dr No nuk ishte përgjegjës, atëherë fajtori duhej të ishte një organizator kriminal ndërkombëtar po aq dinak, me përvojë dhe i financuar mirë.
Kjo ishte teoria, gjithsesi. Por në nëntor 1965, një shofer autobusi 61-vjeçar në pension nga qyteti verior anglez i Newcastle upon Tyne u ngrit në Gjykatën Penale Qendrore të Londrës dhe deklaroi se kishte marrë pikturën. Ai kurrë nuk kishte ndërmend ta mbante atë, shtoi ai. “Objektivi im i vetëm në gjithë këtë ishte krijimi i një shoqate bamirësie për të paguar për licencat televizive [të cilat financojnë BBC-në në Britani] për njerëzit e moshuar dhe të varfër që duket se janë të neglizhuar në shoqërinë tonë të pasur”.
Kjo nuk ishte historia e një doktori keqdashës, apo një Thomas Crown magjepsës që kryente krimin e përsosur, por i një djali të quajtur Kempton Bunton, i cili mishëronte ekscentricitetin britanik, rebelizmin e keqbërësve, shpirtin e largimit, fatin absurd dhe gjakderdhjen e plotë. faqe me mendje. Dhe tani, përralla më e çuditshme se sa trillimi i hajdutit më të pamundshëm të arteve të bukura në botë është shndërruar në një dramë komedi shkëlqyese, “Duka”, me Jim Broadbent si Bunton dhe Helen Mirren si gruan e tij të shumëvuajtur. Një nga producentët e tij ekzekutiv është Chris Bunton, nipi i Kempton. “Ishte gjithmonë një histori e luftës së klasës punëtore,” thotë Chris për BBC Culture. “Familja nuk kishte dy qindarka për t’u fërkuar, ata po përballeshin me varfëri si dhe me shumë tragjedi dhe kjo ndikoi në psikikën e tyre dhe në procesin e tyre të vendimmarrjes. Është ndryshe nga çdo grabitje tjetër.
Një ëndërrimtar dhe aktivist
Kempton Bunton ishte një personazh lokal në Newcastle shumë kohë përpara vjedhjes së Goya. Ai u pushua rregullisht nga puna për shkak se fliste në favor të kolegëve të tij kundër menaxhmentit, ai ishte një dramaturg aspirues, skenarët e të cilit u refuzuan pa ndryshim nga BBC dhe ai ishte një aktivist që e shihte televizionin si një mjet shpëtimi për pensionistët e vetmuar, veçanërisht veteranët e Luftës Botërore. Një, siç është babai i tij. Në Britani, ishte e paligjshme të posedosh një televizion pa paguar një licencë vjetore. Duke e ndjerë se tarifa ishte shumë e lartë për njerëzit më të varfër, Bunton protestoi duke refuzuar të paguante tarifën e tij të licencës dhe, si rezultat, ai pati tre periudha të shkurtra në burg në vitin 1960. “Më pëlqeu fakti që Kempton kishte ëndrra përtej stacionit të tij. ”, thotë Nicky Bentham, producentja e The Duke. “Dhe ai u mbajt pas atyre idealeve, kësaj ndjenje të komunitetit, dhe kjo ide se një person mund të bëjë një ndryshim. Mendova se ishte jashtëzakonisht emocionuese dhe frymëzuese që ai më në fund mori një platformë për të ndarë atë që donte të thoshte me botën.”
Por, siç thotë nipi i tij, edhe jetën e Bunton e tronditi tragjedia. Me regji të të ndjerit Roger Michell dhe me skenar nga Richard Bean dhe Clive Coleman, filmi ia atribuon sjelljen e tij të pahijshme pikëllimit dhe fajit që ndjeu për vdekjen e vajzës së tij, Marion, në një aksident me biçikletë kur ajo ishte adoleshente. “Unë nuk po them se kjo e justifikon atë që ai bëri,” thotë Chris, “por ishte e tmerrshme, me të vërtetë.”
Në vitin 1961, Bunton do t’i tregonte më vonë gjykatës, ai dëgjoi se qeveria kishte paguar një pasuri për një pikturë të vogël dhe nuk dukej e drejtë. Ai shkoi në Galerinë Kombëtare për të parë se për çfarë ishte gjithë zhurma, shpjegoi ai, dhe pa që ndërtuesit që kishin bërë disa rinovime kishin lënë një shkallë të shtrirë në rrugë jashtë. Një dritare në tualetet e burrave ishte lënë e hapur. Dhe sistemi i alarmit fiket çdo mëngjes kur vinin pastruesit. Së shpejti, Goya nuk u ekspozua në strofkën e Dr No’s, ajo ishte e fshehur pas një gardërobë në shtëpinë e këshillit të Bunton në Newcastle.
Kujdes: Ky artikull përmban komplote për Dukën
/5Pyetjet.al
