Friedrich Merz nuk priti as rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve në Gjermani për të dhënë atë që mund të jetë një verdikt përcaktues mbi presidentin amerikan Donald Trump, duke e cilësuar aleancën 80-vjeçare të Evropës me Shtetet e Bashkuara si pjesë të së kaluarës.
Administrata e Trump-it nuk shqetësohet për Evropën dhe po afrohet me Rusinë, tha Merz, i cili pritet të bëhet udhëheqësi i ri i Gjermanisë. Ai paralajmëroi se kontinenti duhet të forcojë urgjentisht mbrojtjen e tij dhe ndoshta edhe të gjejë një zëvendësues për NATO-n — brenda pak muajsh.
Deklaratat e Merz-it shënojnë një pikë historike: ato tregojnë se sa thellë i ka tronditur Trump-i themelet politike të Evropës, e cila ka qenë e varur nga garancitë e sigurisë amerikane që nga viti 1945.
Nëse ai ndjek këtë qasje pasi të ketë formuar një qeveri të re në javët e ardhshme, Merz do ta drejtojë Evropën në një drejtim krejtësisht të ri, në një moment kritik për sigurinë e Ukrainës dhe rajonit më të gjerë.
“Prioriteti im absolut do të jetë forcimi i Evropës sa më shpejt të jetë e mundur, në mënyrë që, hap pas hapi, të arrijmë me të vërtetë pavarësinë nga SHBA-ja,” tha kancelari i ardhshëm i Gjermanisë. “Nuk e kisha menduar kurrë se do të më duhej të thosha diçka të tillë në një program televiziv. Por, pas deklaratave të Donald Trump-it javën e kaluar, është e qartë se amerikanët, të paktën kjo administratë, janë krejtësisht indiferentë ndaj fatit të Evropës.”
Merz, një mbështetës i vendosur i aleancës transatlantike, i cili ka kaluar një pjesë të madhe të karrierës së tij si avokat duke punuar me dhe për kompani amerikane, nuk u ndal me kaq. Ai sugjeroi se Evropa mund të ketë nevojë të krijojë një strukturë të re mbrojtjeje për të zëvendësuar NATO-n.
“Jam shumë kurioz të shoh se si do të shkojmë drejt samitit të NATO-s në fund të qershorit,” tha ai. “A do të flasim ende për NATO-n në formën e saj aktuale apo do të na duhet të krijojmë shumë më shpejt një aftësi të pavarur evropiane të mbrojtjes?”
Evropa, e vetme
Deklaratat e jashtëzakonshme të liderit të mundshëm të ekonomisë më të madhe të Evropës janë më të ashpra se çdo koment që një kryetar qeverie ka bërë deri tani në përgjigje të sulmeve të Trump-it ndaj Evropës dhe Ukrainës.
Të premten, Merz sugjeroi se ka ardhur koha për të eksploruar bashkëpunimin bërthamor mes Francës, Mbretërisë së Bashkuar dhe Gjermanisë (dhe vendeve të tjera) për të zëvendësuar ombrellën bërthamore amerikane, e cila ka garantuar sigurinë evropiane nga një sulm i mundshëm rus.
Aleanca konservatore e Merz-it pritet të fitojë shumicën e vendeve në Bundestag, por do t’i duhet të krijojë një koalicion me të paktën një parti të qendrës së majtë në javët e ardhshme.
Megjithatë, ai tashmë ka vendosur që duhet të marrë përsipër drejtimin e Evropës, një rol që Gjermania nuk ka mundur ta ushtrojë muajt e fundit, kryesisht për shkak të fushatës zgjedhore dhe krizës politike që e parapriu atë.
Evropa gjithashtu ka vuajtur nga dobësimi i lidershipit në Francë, ku presidenti Emmanuel Macron po lufton për të mbajtur ndonjë formë qeverisjeje pas dështimit të bastit të tij zgjedhor vitin e kaluar.
Ndërkohë, Trump-i e ka shfrytëzuar muajin e tij të parë në Shtëpinë e Bardhë për të shkatërruar lidhjet historike mes Evropës dhe Amerikës, të cilat datojnë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.
Në një sërë deklaratash shumë kritike, Trump-i dhe ekipi i tij e etiketuan presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy si një “diktator”, hapën në mënyrë të njëanshme bisedime të pakushtëzuara për “paqen” me presidentin rus Vladimir Putin dhe sinjalizuan se trupat amerikane mund të mos qëndrojnë më gjatë në Evropë.
Një tjetër Rusi
Merz madje shkoi aq larg sa të krahasojë taktikat e administratës së Trump-it me ato të Rusisë. Ai ishte veçanërisht kritik ndaj miliarderit të teknologjisë dhe këshilltarit të Trump-it, Elon Musk, për mbështetjen e tij ndaj partisë së ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD) gjatë zgjedhjeve gjermane.
“Nuk kam asnjë iluzion mbi atë që po ndodh nga Amerika,” tha Merz gjatë një debati televiziv të dielën në mbrëmje. “Mjafton të shikoni ndërhyrjet e fundit në fushatën zgjedhore gjermane nga zoti Elon Musk — kjo është një ngjarje e paprecedentë.
Ndërhyrjet nga Uashingtoni nuk ishin më pak dramatike dhe tronditëse se ndërhyrjet që kemi parë nga Moska. Ne jemi nën një presion të jashtëzakonshëm nga dy anë, dhe prioriteti im absolut tani është krijimi i unitetit në Evropë.”
Merz tha se kishte ende disa “shpresa të mbetura” që Kongresi amerikan dhe Shtëpia e Bardhë të mos e përjashtonin plotësisht Ukrainën nga negociatat për paqen, megjithëse nuk tingëllonte optimist.
“Nuk jam i sigurt se cili do të jetë pozicioni i qeverisë amerikane ndaj kësaj lufte në javët dhe muajt e ardhshëm. Përshtypja ime gjatë ditëve të fundit është se Rusia dhe Amerika po afrohen, duke e anashkaluar Ukrainën dhe, për rrjedhojë, edhe Evropën.”
Detyra e tij e parë do të jetë formimi i një koalicioni qeverisës të qëndrueshëm, sa më shpejt të jetë e mundur. “Të gjithë tani po e shikojnë Gjermaninë. Sa shpejt do të mund të formojnë gjermanët një qeveri pas këtij rezultati të ndërlikuar zgjedhor? Dhe kjo është vërtet përparësia ime e parë.”
Më herët, Trump-i duket se i bëri një “ofertë për bashkëpunim” Merz-it, në një mënyrë karakteristike të çuditshme. Presidenti uroi fituesit e zgjedhjeve, pa përmendur Merz-in me emër, dhe pretendoi se fitorja konservatore ishte një pjesë e suksesit të tij personal, disi.
Por duket se lideri i ardhshëm i Gjermanisë e ka formuar tashmë mendimin e tij për presidentin e ri amerikan, pavarësisht asaj se çfarë thotë Trump-i.
