Rastet e lisë së majmunëve – një sëmundje e rrallë, pak e njohur – po studiohen në Britaninë e Madhe, SHBA, Kanada dhe Australi. Të premten, MB konfirmoi se numri i rasteve ishte dyfishuar, duke e çuar totalin në 20. Sekretari i Shëndetësisë Sajid Javid tha se 11 raste të reja ishin konfirmuar dhe shumica e rasteve ishin të lehta. Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ka blerë rezerva të vaksinës së lisë për t’u mbrojtur nga lija e majmunëve.
Sa e zakonshme është lija e majmunëve?
Lija e majmunëve shkaktohet nga virusi i lisë së majmunëve, një anëtar i së njëjtës familje virusesh si lija, megjithëse është shumë më pak e rëndë dhe ekspertët thonë se shanset për infektim janë të ulëta.
Ndodh kryesisht në pjesë të largëta të vendeve të Afrikës Qendrore dhe Perëndimore, pranë pyjeve tropikale. Ekzistojnë dy lloje kryesore të virusit – Afrika Perëndimore dhe Afrika Qendrore.
Dy nga pacientët e infektuar në Mbretërinë e Bashkuar udhëtuan nga Nigeria, kështu që ka të ngjarë që ata të vuajnë nga lloji i Afrikës Perëndimore, i cili në përgjithësi është i butë, por ende i pakonfirmuar.
Një rast tjetër ishte një punonjës i kujdesit shëndetësor që mori virusin nga një prej pacientëve.
Rastet më të fundit nuk kanë ndonjë lidhje të njohur me njëri-tjetrin, apo ndonjë histori udhëtimi. Duket se ata e morën atë në MB nga përhapja në komunitet. Agjencia e Sigurisë Shëndetësore në Mbretërinë e Bashkuar thotë se kushdo që ka shqetësime se mund të jetë i infektuar duhet të vizitojë një profesionist shëndetësor.
Cilat janë simptomat?
Simptomat fillestare përfshijnë ethe, dhimbje koke, ënjtje, dhimbje shpine, dhimbje muskujsh dhe pagjumësi të përgjithshme. Pas etheve mund të zhvillohet një skuqje e lëkurës, që shpesh fillon në fytyrë, e më pas përhapet në pjesë të tjera të trupit, më së shpeshti në pëllëmbët e duarve dhe shputat e këmbëve.
Skuqja, e cila mund të jetë jashtëzakonisht e kruar, ndryshon dhe kalon nëpër faza të ndryshme përpara se të formojë përfundimisht një zgjebe, e cila më vonë bie. Lezionet mund të shkaktojnë dhëmbëza. Infeksioni zakonisht largohet vetë dhe zgjat nga 14 deri në 21 ditë.
Si përhapet?
Lija e majmunëve mund të përhapet kur dikush është në kontakt të ngushtë me një person të infektuar. Virusi mund të hyjë në trup përmes lëkurës së thyer, traktit respirator ose përmes syve, hundës ose gojës. Nuk është përshkruar më parë si një infeksion seksualisht i transmetueshëm, por mund të transmetohet nga kontakti i drejtpërdrejtë gjatë seksit. Mund të përhapet gjithashtu nga kontakti me kafshët e infektuara si majmunët, minjtë dhe ketrat, ose nga objekte të kontaminuara me viruse, si shtrati dhe veshjet.
Sa e rrezikshme është?
Shumica e rasteve të virusit janë të lehta, ndonjëherë të ngjashme me linë e dhenve dhe pastrohen vetë brenda disa javësh. Megjithatë, lija e majmunëve ndonjëherë mund të jetë më e rëndë dhe është raportuar të ketë shkaktuar vdekje në Afrikën perëndimore.
Sa të shpeshta janë shpërthimet?
Virusi u identifikua fillimisht në një majmun të robëruar dhe që nga viti 1970 ka pasur shpërthime sporadike të raportuara në 10 vende afrikane. Në vitin 2003 pati një shpërthim në SHBA, hera e parë që ishte parë jashtë Afrikës. Pacientët e kapën sëmundjen nga kontakti i ngushtë me qentë që ishin infektuar nga gjitarët e vegjël të importuar në vend. U raportuan gjithsej 81 raste, por asnjë nuk rezultoi me vdekje. Në vitin 2017, Nigeria përjetoi shpërthimin më të madh të njohur. Kishte 172 raste të dyshuara dhe 75% e viktimave ishin meshkuj nga 21 deri në 40 vjeç.
Cili është trajtimi?
Nuk ka trajtim për linë e majmunëve, por shpërthimet mund të kontrollohen duke parandaluar infeksionin. Vaksinimi kundër lisë është vërtetuar të jetë 85% efektiv në parandalimin e lisë së majmunëve.
A duhet të shqetësohet publiku?
Ekspertët thonë se nuk jemi në prag të një shpërthimi, sipas Agjencisë së Sigurisë Shëndetësore në Mbretërinë e Bashkuar (UKHSA), rreziku është i ulët. Prof Jonathan Ball, profesor i virologjisë molekulare, në Universitetin e Nottingham, tha: “Fakti që vetëm një nga 50 kontaktet e pacientit fillestar të infektuar me lisë majmuni është infektuar, tregon se sa infektues është virusi. “Është e gabuar të mendosh se jemi në prag të një shpërthimi mbarëkombëtar” tha ai.
