Në qershor të këtij viti shënohet 80-vjetori i gjenocidit grek ndaj shqiptarëve të Çamërisë. Kuvendi i Shqipërisë ka caktuar me ligj 27 qershorin si “Dita e gjenocidit ndaj shqiptarëve të Çamërisë nga shovinistët grekë”.
Masakrat ndaj shqiptarëve të Çamërisë filluan që pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë dhe do të kulmonin në përfundim të Luftës së Dytë Botërore.
Nga qershori i vitit 1944 deri në mars të vitit 1945, mijëra shqiptarë të Çamërisë përjetuan një gjenocid të ashpër nga forcat greke nën komandën e Napoleon Zervës, që rezultoi me vrasjen masive të mijëra civilëve, por edhe me dëbimin, shkatërrimin, grabitjen dhe konfiskimin e pronave të tyre.
Në vlerësimet e historianëve, por edhe të përfaqësuesve të shqiptarëve të Çamërisë, janë rreth 5 mijë shqiptarë të Çamërisë, civilë të pafajshëm, mes tyre të moshuar, gra dhe fëmijë që humbën jetën nga masakrat dhe nga vuajtjet, që shënon një periudhë tragjike të fatit të popullsisë çame.
Si pasojë e masakrave u spastrua etnikisht një popullsi prej 35.000 banorësh, shqiptarë muslimanë të Çamërisë që u vendosën kryesisht në Shqipëri si refugjatë.
Gjenocidi është dokumentuar edhe nga studiues dhe njohës të çështjes çame, ku mes tyre është edhe Hyqmet Zane, i cili ka arritur të dokumentojë rrëfime dhe intervista të shumë shqiptarëve të Çamërisë dhe Kosovës që kanë përjetuar gjenocidin, duke i përmbledhur në libra.
Për Agora News, Zane rrëfen mbi gjenocidin dhe masakrat, qëndrimin e shtetit shqiptar dhe angazhimin e vetë shqiptarëve të Çamërisë për këtë çështje.
Ai tregon se është një nga trashëgimtarët e atyre që erdhën nga Çamëria. “Babai dhe nëna ime, gjyshi dhe gjithë fisi im jemi nga Filati i Çamërisë. Ne u shpërngulëm më 14 korrik 1944. Unë jam krenar për origjinën time, që i përkas Çamërisë. Emri çam për mua është i nderuar. Ne jemi shqiptarë të Çamërisë dhe nga kjo pikpamjhe jemi krenar”, tregon Zane.
Zane thekson se pas vitit 1991 u njoh me shumë burra çamë që kanë përjetuar dhe parë gjenocidin dhe masakrat.
“E kishin parë me sytë e tyre(gjenocidin), kishin përjetuar masakra dhe i intervistova dhe gjitha këto intervista bashkë me ato të Kosovës, i mblodha bashkë në një libër dhe e titullova ‘Kosova dhe Çamëria, dëshmi rrëqethëse’. Por me kalimin e kohës mora dhe dëshmi të tjera, po aq rrëqethëse dhe i ribotova në një libër që e quajta ‘Çamëria dhe Kosova: Gjenocid pa ndëshkim’, sepse vërtet gjenocidi dhe në Kosovë edhe në Çamëri nuk është ndëshkuar, veçanërisht në Çamëri”, thekson Zane.
Ndër anët më të tmerrshme të tragjedisë çame mbetet edhe përdhunimi i grave dhe masakrimi i fëmijëve, madje dhe foshnjat në barkun e nënës.
Zane flet edhe për masakrat, vrasjet dhe përdhunimet ndaj shqiptarëve të Çamërisë. “U vranë, u dogjën të gjallë, u nxorën fëmijët nga barku, i futën fëmijët në furrën e pjekjes, vranë pleq dhe burra, i masakruan, gratë i mblodhën dhe dogjën shtëpitë”, tregon ai.
Zane shprehet se ato që kanë parë gjenocidin me sy i rrëfenin me lot në sy masakrat dhe sipas tij të tmerrshme ishin masakrat në Paramithi.
Ai thekson se çështja çame është çështje dinjiteti, e rikthimit të të drejtave njerëzore dhe se masakrat nuk mund të mohohen.
“Shteti shqiptar duhet të kishte çuar një rezolutë Parlamentit Evropian, sepse çështja çamë është madhore, është një kauzë”, thekson ndër të tjera Zane.
Në fund ai thekson se do të dëshironte që data 27 të ishte një datë proteste, që të kuptohet që ekzistojnë çamët dhe çështja çame.
