Përballë kërcënimit të vazhdueshëm nga Rusia dhe pasojave të luftës në Ukrainë, Bashkimi Europian ka prezantuar një strategji të re për Detin e Zi, me synimin për të forcuar sigurinë, infrastrukturën ushtarake dhe bashkëpunimin rajonal. Strategjia vjen në një kohë kur BE-ja po përpiqet të zvogëlojë varësitë strategjike dhe të përballet me sfidat gjeopolitike që kanë destabilizuar lindjen e kontinentit.
Në qendër të saj janë investimet në porte, hekurudha dhe aeroportet e vendeve bregdetare si Rumania dhe Bullgaria, krijimi i një qendre detare sigurie dhe lidhje më të ngushta me partnerë si Ukraina, Moldavia dhe Gjeorgjia.
Bashkimi Evropian prezantoi të mërkurën një strategji të re për Detin e Zi që do të lejojë rajonin të transportojë më mirë pajisje të rënda ushtarake, ndërkohë që kërcënimi rus qëndron pezull mbi Evropën Lindore.
“Siguria në Detin e Zi është jetike edhe për sigurinë evropiane,” tha shefja e diplomacisë së BE-së, Kaja Kallas, gjatë një konference për shtyp, duke shtuar se aktualisht ajo po minohet nga lufta e gjithanshme e Kremlinit në Ukrainë dhe sulmet hibride ndaj infrastrukturës detare.
Strategjia është gjithashtu një përgjigje ndaj “sfidave gjeopolitike” në një botë ku “varësitë po përdoren si armë,”tha Marta Kos, komisionere për Zgjerimin e BE-së. Deti i Zi është një urë drejt Kaukazit Jugor dhe Azisë Qendrore, si dhe një arterie jetike për tregtinë e energjisë dhe ushqimeve, shtoi ajo.
Rajoni i Detit të Zi është destabilizuar nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, pasi përdorimi në shkallë të gjerë i minave dhe veprimet ushtarake penguan qarkullimin e mallrave. Veçmas, vendet e Evropës Lindore kanë frikë nga një agresion i mëtejshëm nga Moska përtej Ukrainës dhe duan të rrisin aftësitë e tyre mbrojtëse.
Rumania dhe Bullgaria janë vendet e BE-së në bregun e Detit të Zi dhe blloku do të investojë në përmirësimin e infrastrukturës rajonale, si porte, hekurudha dhe aeroporte, për të përballuar pajisje të rënda ushtarake. Kjo do të ndihmojë që “trupat të jenë atje ku duhen, kur duhen,” tha Kallas.
Më parë, Komisioneri Evropian për Transportin, Apostolos Tzitzikostas, tha se do të kushtonte rreth 75 miliardë europër të përmirësuar infrastrukturën e transportit për përdorim ushtarak në të gjithë Evropën.
BE-ja planifikon gjithashtu të krijojë një Qendër për Sigurinë Detare në Detin e Zi, e cila do të shërbejë si një sistem paralajmërimi i hershëm për Evropën në këtë rajon. Kallas tha se kjo qendër do të rrisë ndërgjegjësimin situacional dhe do të ndihmojë BE-në të mbrojë infrastrukturën e saj kritike. Vendndodhja e qendrës, modeli operacional dhe kostot janë ende për t’u përcaktuar, shtoi ajo.
Një tjetër masë sigurie është monitorimi i shtuar i pronësisë së huaj në porte dhe objekte të tjera kyçe, tha Kallas.
Në aspektin tregtar, BE-ja do të zhvillojë korridore të reja energjie, lidhje transporti dhe infrastrukturë dixhitale me partnerët rajonalë, sipas Kos. Blloku do të investojë gjithashtu në përgatitjen e komuniteteve bregdetare dhe ekonomisë detare për të përballuar dëmet mjedisore të lidhura me luftën dhe për t’iu përgjigjur rreziqeve nga ndryshimet klimatike.
“Në mbarë botën, vendet tani po kërkojnë bashkëpunim me partnerë të besueshëm dhe të parashikueshëm, dhe BE-ja është një i tillë,” tha Kos. “Këto partneritete do të na bëjnë kolektivisht më të sigurt dhe do të krijojnë mundësi biznesi për të gjithë.”
Komisioni nënvizoi Ukrainën, Moldavinë, Gjeorgjinë, Turqinë, Armeninë dhe Azerbajxhanin si partnerë me të cilët dëshiron të forcojë lidhjet përmes strategjisë së re./ Politico
