Izraeli duket se po përgatit një sulm të menjëhershëm ushtarak kundër Iranit, sipas zyrtarëve amerikanë dhe evropianë, në një zhvillim që mund të ndezë një zjarr të përgjithshëm në Lindjen e Mesme dhe të prishë përpjekjet diplomatike të administratës Trump për të frenuar programin bërthamor të Iranit.
Sipas New York Times, shqetësimi për një sulm të afërt izraelit, si dhe mundësia e një hakmarrjeje të rëndë iraniane, e shtyu Uashingtonin të mërkurën të largojë diplomatët nga Iraku dhe të autorizojë largimin vullnetar të anëtarëve të familjeve të personelit ushtarak amerikan nga zonat e Lindjes së Mesme.
Shtrirja e operacionit që Izraeli mund të jetë duke përgatitur mbetet e panjohur, por shqetësimet janë rritur pas muajsh presioni ndaj Presidentit Trump nga kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu për të shfrytëzuar “vulnerabilitetin” e Iranit për të dhënë dritën jeshile një sulmi.
Trump kishte hedhur poshtë një propozim të mëparshëm izraelit për veprim ushtarak, duke këmbëngulur se donte t’i jepte tryezës së negociatave një shans për të negociuar një marrëveshje të re bërthamore që do ta pengonte Iranin të prodhonte material bërthamor. Dy javë më parë, ai e kishte paralajmëruar Netanyahun të mos ndërmerrte asnjë veprim agresiv ndërsa negociatat ishin në vazhdim.
Megjithatë, sipas zyrtarëve, Trump kohët e fundit është dukur më pak optimist. Refuzimi nga udhëheqësi suprem i Iranit i një propozimi për të hequr gradualisht pasurimin e uraniumit duket se ka përforcuar pesimizmin në Shtëpinë e Bardhë.
Analistët theksojnë se programi bërthamor i Iranit ka bërë përparim të madh që nga viti 2018. Teherani tani vlerësohet se ka kapacitetin për të prodhuar material për deri në 10 bomba bërthamore. Ndërtimi i një arme funksionale, nëse vendoset, do të kërkonte disa muaj të tjerë. Megjithatë, shumë zyrtarë izraelitë besojnë se situata tashmë ka arritur në pikën e mostolerancës.
Shumë në Izrael besojnë se tani është koha e duhur për të adresuar çështjen. Hamasi dhe Hezbollahu – përfaqësuesit e Iranit – janë dobësuar dhe sulmet ajrore izraelite të vitit 2023 kanë dobësuar seriozisht mbrojtjen ajrore iraniane.
Por analistë të tjerë thonë se Irani po rindërton me shpejtësi infrastrukturën e tij mbrojtëse, që do të thotë se dritarja e mundësisë për Izraelin mund të jetë duke u mbyllur. Është gjithashtu e paqartë nëse Izraeli mund t’i japë një goditje të madhe programit bërthamor të Iranit pa mbështetjen amerikane.
Netanyahu është afruar shumë me nisjen e një operacioni ushtarak kundër Iranit në të kaluarën, por nuk e ka bërë këtë. Megjithatë, tani, dinamika duket se ka ndryshuar.
Vendimi i SHBA-së për të tërhequr personelin erdhi në të njëjtën kohë me një paralajmërim nga një autoritet detar britanik që këshillonte anijet tregtare që kalonin nëpër Gjirin Persik, Ngushticën e Hormuzit dhe Gjirin e Omanit të tregonin “kujdes të shtuar” për shkak të “tensioneve në rritje që mund të çojnë në një përshkallëzim ushtarak”.
Sipas një zyrtari iranian, Teherani ka hartuar tashmë një plan reagimi të menjëhershëm, i cili përfshin lëshimin e qindra raketave balistike kundër Izraelit. Në tetor 2024, një sulm i ngjashëm me raketa shkaktoi dëme të kufizuara, pasi SHBA-të ndërhynë për ta kapur atë.
