Publikimi i planit 20-pikësh për paqen midis Izraelit dhe palestinezëve, i shpallur më 29 shtator 2025 nga Presidenti Donald Trump, ka ngjallur reagime të shumta në arenën ndërkombëtare. Përtej debatit politik, ky plan paraqet një qasje të re, të drejtpërdrejtë dhe të matshme, duke ofruar kombinim të menjëhershëm humanitar, siguri afatshkurtër dhe perspektivë zhvillimore. Për këtë arsye, ai duhet të shihet si një mundësi reale që meriton mbështetje dhe përshtatje, në vend të refuzimit kategorik.
Pikat e forta të planit janë të dukshme
Së pari, parashikohet ndalimi i menjëhershëm i luftimeve dhe lirimi i pengjeve brenda 72 orëve nga pranimi i marrëveshjes. Ky është një veprim humanitar i paprecedent, i cili shpëton jetë dhe ndal spiralen e gjakderdhjes.
Së dyti, plani ndërthur sigurinë me rindërtimin: demilitarizimi i Gazës shoqërohet me një program të gjerë ndihme dhe investimesh, duke përfshirë infrastrukturën bazë, energjinë, ujin, shëndetësinë dhe krijimin e një zone ekonomike speciale. Një qasje e tillë shkon përtej armëpushimeve të përkohshme dhe përqendrohet te stabiliteti afatgjatë.
Së treti, parashikohet qeverisje kalimtare teknokratike, e mbikëqyrur nga një organ ndërkombëtar – “Bordi i Paqes” – i cili garanton menaxhim më transparent të fondeve dhe ndihmës. Për herë të parë, investohet seriozisht në krijimin e institucioneve që i shërbejnë qytetarëve dhe jo strukturave të armatosura.
Në krahasim me propozimet e mëparshme, ky plan është më praktik dhe më i fokusuar në urgjencën humanitare. Plani i Trump i vitit 2020, i njohur si “Peace to Prosperity”, u perceptua nga palestinezët si i njëanshëm dhe i largët nga realiteti në terren. Ndërsa dokumenti aktual nuk shmang kushtëzimin e procesit politik me reforma të Autoritetit Palestinez, ai sjell një element që mungonte më parë: përqendrimin te shpëtimi i jetëve tani dhe te ringritja e shpejtë e shoqërisë civile palestineze.
Krahasuar me nismat saudito-franceze apo propozime të tjera rajonale, plani i Trump është më konkret në afate dhe më i detajuar në mekanizma, ndonëse rrezikon të perceptohet si i imponuar nëse nuk përfshin më shumë aktorë arabë në rolin e garantëve.
Megjithatë, ekzistojnë rreziqe që duhen adresuar. Qeverisja kalimtare, nëse shihet si projekt i jashtëm pa pjesëmarrje reale palestineze, mund të refuzohet nga popullsia vendore dhe të perceptohet si “pushtim i butë”. Po ashtu, përfshirja e figurave të diskutueshme ndërkombëtare, si Tony Blair, ngre dilema legjitimiteti. Një tjetër pikë e dobët është mungesa e një kalendari të qartë për vetëvendosjen palestineze: fjalia “rrugë drejt shtetësisë” pa afate e mekanizma të matshëm rrezikon të mbetet premtim i pafund. Po ashtu, pa angazhimin e vendeve kyçe të rajonit – Egjiptit, Jordanisë dhe veçanërisht Arabisë Saudite – garancitë për sigurinë afatgjatë do të jenë të brishta.
Për t’i dhënë planit shansin e suksesit, duhen bërë disa përmirësime:
– Përfshirje e drejtpërdrejtë e palestinezëve në qeverisjen kalimtare;
– Vendosje e afateve të qarta dhe indikatorëve të verifikueshëm për çdo fazë;
– Angazhim i aktorëve rajonalë si garantë të marrëveshjes;
– Transparencë dhe mekanizma të fortë anti-korrupsion në menaxhimin e fondeve;
– Investim në programe sociale dhe arsimore për të frenuar radikalizimin e brezit të ri.
Në përfundim, plani 20-pikësh i Trump për Gazën nuk është i përsosur dhe ka sfida serioze përpara, por për herë të parë ofron një platformë të balancuar që lidh ndalimin e dhunës me perspektivën e rindërtimit dhe zhvillimit. Në një realitet ku gjenerata të tëra palestinezësh kanë njohur vetëm shkatërrim dhe konflikt, ky plan hap një dritë shprese. Ai duhet të përkrahet si bazë fillestare për paqe, duke u pasuruar me garanci legjitimiteti, transparence dhe angazhimi rajonal. Për popullin e Gazës dhe për stabilitetin e rajonit, refuzimi i tij do të ishte një luks i rrezikshëm; ndërsa mbështetja dhe përshtatja e tij mund të jetë një mundësi historike për kthimin e paqes.
