Kryeministri Kyriakos Mitsotakis theksoi sot, përpara Samitit të BE-së, se Unioni duhet të marrë një rol më të madh në financimin e mbrojtjes evropiane, duke bërë thirrje për krijimin e mekanizmave të përbashkët evropianë për të mbështetur shpenzimet e mbrojtjes.
Në një intervistë me Politico, kryeministri grek tha se do t’u bënte thirrje udhëheqësve të 27-ës të shkojnë përtej iniciativave aktuale, duke theksuar se jemi në një pikë kthese, ku e kuptojmë se duhet të marrim përgjegjësi më të madhe për mbrojtjen evropiane.
“Nëse mbrojtja është një e mirë publike, ajo duhet të financohet në nivel evropian, argumenti im është i thjeshtë”, tha Mitsotakis. Nëse mbrojtja është e mira më e lartë publike evropiane, atëherë na duhen struktura evropiane dhe financim evropian për të zhvilluar aftësitë tona mbrojtëse.
Kryeministri rihapi diskutimin mbi emetimin e përbashkët të borxhit evropian për të financuar projektet e mbrojtjes. “Ka një ‘elefant në dhomë’. Ne nuk e diskutojmë hapur, por a mund ta imagjinojmë një skemë të huamarrjes së përbashkët evropiane për të mbështetur mbrojtjen?” pyeti ai, duke deklaruar se do ta mbështeste atë, me kusht që projektet të përcaktohen si të mira publike evropiane. “Le të përdorim paratë evropiane për gjëra që nuk mund t’i bëjmë ekskluzivisht në nivel kombëtar”, tha Mitsotakis.
Komisioni ka propozuar tashmë rregulla fiskale zbutëse në mënyrë që shtetet të mund të marrin hua për një program evropian të riarmatimit. Megjithatë, vendet mbeten të ndara nëse borxhi duhet të ndahet, me shtete konservatore si Holanda që kundërshtojnë mjetet e reja të përbashkëta të huamarrjes. Janë identifikuar disa projekte ndërkufitare, të tilla si sistemet kundër dronëve, por për momentin përgjegjësia për investimet u takon kryesisht qeverive kombëtare.
“Pyetja është nëse mund të sigurojmë fonde shtesë dhe nëse ky financim mund të lidhet me kushtet që do të na shtyjnë të jemi më të përgatitur”, shpjegoi Mitsotakis. Ai përmendi konkretisht fusha të tilla si prokurimi i përbashkët, zhvillimi i teknologjive të reja – veçanërisht dronët dhe inteligjenca artificiale – dhe vuri në dukje se Komisioni dhe institucionet evropiane kanë një rol thelbësor për të luajtur.
Sipas draftit të komunikatës së përbashkët të hartuar nga ambasadorët e 27 vendeve përpara Samitit, BE do të angazhohet për “drejtimin gjithnjë e më të madh të investimeve në mbrojtje drejt zhvillimit, prodhimit dhe prokurimit të përbashkët”.
Në të njëjtën intervistë, Kyriakos Mitsotakis dërgoi gjithashtu një mesazh paralajmërues mbi politikën klimatike, në një kohë kur Presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen po përballet me reagime nga shtetet anëtare që besojnë se politikat e gjelbra po dëmtojnë konkurrueshmërinë e ekonomive të tyre.
“Gjithmonë kam qenë i qartë: tranzicioni i gjelbër nuk mund të jetë një qëllim në vetvete”, tha ai. “Nëse nuk ka ekuilibër me konkurrueshmërinë dhe kohezionin social, atëherë mund të zbulojmë se po vrapojmë në garën e gabuar.”
Kryeministri nënvizoi se 10%-20% e fundit e tranzicionit energjetik është jashtëzakonisht e shtrenjtë dhe se ende nuk kemi teknologjitë për ta arritur atë.
