Marrëveshja e 19 prillit 2013, respektivisht Marrëveshja e Brukselit si cilësohet ndryshe, e nënshkruar nga ish kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi dhe ai i Serbisë, Ivica Daciqi, i kishte hapur rrugë krijimit të Lisëts Serbe si instrument i Serbisë në Kosovë.
Përpjekja për ta mohuar këtë fakt është propagandë e pastër dhe e pakuptimt, totalisht irracionale.
1. Çfarë ishte realisht Marrëveshja e Brukselit (19 prill 2013)?
Marrëveshja ishte dokument politik, jo traktat ndërkombëtar, por me pasoja të drejtpërdrejta në arkitekturën e brendshme të Kosovës. Ajo synonte:
- integrimin e strukturave paralele serbe në sistemin e Kosovës;
- krijimin e një mekanizmi kolektiv politik serb (“Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe”);
- legalizimin e Listës Serbe si aktor elektoral unik, të kontrolluar nga Beogradi.
Në praktikë, procesi i implementimit të marrëveshjes prodhoi një gjeometri të re të pushtetit në veri dhe më gjerë.
2. A i hapi marrëveshja rrugë krijimit të Listës Serbe?
Përgjigjja e saktë, bazuar në dokumente, kronologji dhe efektet faktike—do të ishte:
Po. Marrëveshja e vitit 2013 i hapi rrugën jetësimit politik të Listës Serbe si instrument i centralizuar i Serbisë në Kosovë.
Ky nuk është mendim; është:
– fakt juridik (sepse marrëveshja njeh një mekanizëm të organizimit kolektiv të komunave serbe);
– fakt politik (Beogradi e krijoi Listën Serbe menjëherë pas marrëveshjes, më 2014);
– fakt institucional (Lista Serbe u bë ndërmjetësi ekskluziv midis komunave serbe dhe institucioneve qendrore);
– fakt funksional (Lista Serbe nuk ka funksionuar asnjëherë si parti kosovare, por si kanal i politikave të Qeverisë së Serbisë).
Prandaj, çdo përpjekje për të thënë se kjo nuk ka lidhje me marrëveshjen e Brukselit është revizionizëm politik, jo analizë.
3. Përse Lista Serbe është instrument i Serbisë në Kosovë?
Me këtë fakt pajtohemi duket shumë palë – madje edhe ata që mund të cilësohen kozmopolitë. Sepse egzistojnë argumente të forta që flasin në dobi të kësaj teze:
A. Financimi: Ajo financohet direkt nga Qeveria e Serbisë përmes Zyrës për Kosovë dhe Metohi.
B. Hierarkia e saj: Kandidaturat e saj miratohen në Beograd, jo në Mitrovicë apo Prishtinë.
C. Disiplina politike: Ajo ndjek linjën e politikës shtetërore të Serbisë, jo interesat e komunitetit serb në Kosovë.
4. Pse është “propagandë e ulët” përpjekja për ta mohuar këtë realitet?
Sepse:
a. E mohon faktin taksativ [të dokumentuar]
Marrëveshja e Brukselit e ka parashikuar qartësisht unifikimin politik të komunave serbe.
b. E mohon faktin historik
Lista Serbe u krijua vetëm pas marrëveshjes dhe si produkt i saj.
c. E mohon faktin funksional
Lista Serbe është de facto kursori politik i Serbisë në Kosovë.
4. E përdor narrativën e “neutralitetit” mediatik
Një pjesë e mediave shqiptare—në Kosovë e në Shqipërinë politike—e kanë ushqyer narrativën se gjoja Marrëveshja ishte “historike”, se ajo nuk krijoi mekanizma të jashtëzakonshëm dhe se Lista Serbe është thjesht një parti “e komunitetit serb në Kosoëvë”.
Ky është keqinterpretim i fakteve dhe keqinformim, sepse: minimizon ndikimin e Serbisë, e paraqet marrëveshjen si “normalitet teknik” dhe e zhvesh nga përmbajtja gjeopolitike që ka pasur realisht.
Këto media shpesh riprodhojnë narrativat e establishmentit të vjetër të politikës që e nënshkruan marrëveshjen dhe kanë interes ta riafirmojnë atë si sukses!
Por politike jo gjithmonë është art i së mundshmës; këto katër vite e dëshmuan se ajo duhet të trajtohet edhe si art i të pamundshmes!
5. Përfundimi
- Marrëveshja e Brukselit legjitimoi ndikimin e Serbisë brenda territorit të Kosovës.
- Marrëveshja e Brukselit njihet gjerësisht në literaturën ndërkombëtare si instrumenti që formalizoi kanalet e ndikimit serb me theks në verin e Kosovës.
- Marrëveshjet që krijohen nën ndikimin e logjikës mbi arritjen e stabilitetit me çdo çmm, pa llogaritur pasojat gjeopolitike, zakonisht prodhojnë instrumente destabilizimi afatgjatë.
Ky është rasti i vitit 2013.
