Të dhëna të reja për ekonominë globale, peizazhin gjeopolitik dhe tregjet financiare globale po krijohen nga përmbysja e marrëdhënieve transatlantike nga presidenti amerikan Donald Trump, që çoi në reagimin e Evropës përmes “ReArm Europe”, e cila mund të mobilizojë deri në 800 miliardë euro për shpenzimet e mbrojtjes, krahas investimeve të mundshme në infrastrukturë prej 500 miliardë eurosh dhe gjithsej mbi 1 trilion euro së bashku me shpenzimet e mbrojtjes së Gjermanisë.
Megjithatë, këto zhvillime çuan në shitjen më të madhe të obligacioneve të vendit që nga fundi i viteve 1990, duke sjellë trazira në tregun botëror të bonove. Paketa totale europiane prej 800 miliardë euro ka të bëjë me një rritje shtesë të shpenzimeve të mbrojtjes të BE-së me 1.1% të PBB-së për katër vitet e ardhshme, në mënyrë që të arrijë në 3% të PBB-së nga 1.9% në 2024.
Investimet gjermane dhe riarmatimi i Evropës konsiderohen si një plan “Çfarëdo që të duhet” 2.0 për Kontinentin e Vjetër, me ekonomistët e Citigroup që presin që në një afat të shkurtër plani 800 miliardë euro për mbrojtjen e Evropës, e cila do të vijë kryesisht nga buxhetet kombëtare dhe jo nga borxhi i përbashkët, do të çojë në një rritje të PBB-së së eurozonës me 0.2% në 2026 dhe 0.5%-0.7% në 2027-2029.
Përtej huave, raportohet se ka opsione të tjera të mundshme për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes, si rialokimi i fondeve ekzistuese të BE-së, përdorimi i EIB-së ose përdorimi i ESM-së, ndërkohë që tani për tani duket e pamundur që një mjet i ri financimi në mbarë BE-në të shpallet, i ngjashëm, për shembull, me gjeneratën e ardhshme të BE-së të vitit 2020, vlerëson banka amerikane.
Gjermania, nga ana e saj, njoftoi planet për një nga ndryshimet më të mëdha fiskale në historinë e saj të pasluftës, të krahasueshme vetëm me periudhën e ribashkimit 35 vjet më parë, duke ushtruar presion mbi kostot e saj të huamarrjes, ndërsa në përgjithësi, huamarrja e përbashkët e mundshme për investime të reja të mbrojtjes në Evropë do të jetë vendimtare për obligacionet qeveritare.
Shitja e bonove gjermane pati një ndikim në tregjet globale të borxhit, me yield-et e obligacioneve të qeverisë japoneze që arritën nivelet më të larta në më shumë se një dekadë, yield-et italiane kaluan 4% për herë të parë që nga korriku i kaluar dhe obligacionet britanike (gilts) zgjeruan humbjet e tyre, ndërsa në përgjithësi kostot e huamarrjes së ekonomive të cenueshme në eurozonë u rritën me rreth 30 pikë.
Megjithatë, tregtarët vlerësojnë se pas uljes së pritshme të normës së interesit prej 0.25% të BQE- së të enjten, zyrtarët mund të lehtësojnë ritmin e uljes së normave të interesit, si rezultat i rrezikut inflacioniste nga vala e shpenzimeve të mbrojtjes në rajon.
Në të njëjtën kohë, tarifat ndaj Kanadasë, Meksikës dhe Kinës që do të rëndojnë importet e SHBA-së aktualisht me vlerë 1.5 trilion dollarë, si dhe përshkallëzimi i mëtejshëm i pritshëm i luftërave tregtare me Europën, po shkaktojnë shqetësim tek analistët, pasi disa vlerësojnë se politika tarifore e administratës së re mund të çojë në fenomene stagflacioni.
Morgan Stanley vlerëson se tarifat e reja amerikane ndaj Kinës, Meksikës dhe Kanadasë mund të ulin rritjen e SHBA me 0.7%-1.1% në tremujorët e ardhshëm, të godasin rritjen e Kanadasë me 2.2% dhe ta shtyjnë Meksikën në recesion, ndërkohë që lufta tregtare do të vazhdojë të ushtrojë presion mbi bankat qendrore në mbarë botën për të vazhduar uljen e normave të interesit për të mbështetur rritjen.
Kompanitë që prodhojnë në SHBA tani duhet të paguajnë tarifa 25% për importet e tyre nga Meksika dhe Kanadaja, një tarifë shtesë prej 20% për importet kineze dhe ndoshta së shpejti edhe për importet evropiane. Kompanitë evropiane, nga ana tjetër, gjenerojnë rreth 21% të të ardhurave të tyre në SHBA. Prandaj, argumenti se kompanitë evropiane goditen më shumë nga tarifat sesa kompanitë amerikane është dobësuar.
