Moscowtimes
Në Rusi sot, “kur” është më e rëndësishme se “nëse”.
Për vite me radhë, vëzhguesit kanë spekuluar se cila sëmundje fatale prek presidentin rus Vladimir Putin. Por muajt e fundit ky diskutim ka qenë shumë i shpeshtë.
Kanceri i pankreasit, kanceri i tiroides apo probleme të shpinës, këto thashetheme i kanë detyruar të gjithë të mendojnë seriozisht se çfarë do të ndodhte nëse Putini do të largohej nga pushteti, apo do të vdiste.
Opozita tenton të besojë se nëse Putini largohet, regjimi i tij do të marrë fund me të dhe do të ketë një shans për një “prespektivë të re”.
Konservatorët mendojnë se ky moment do të ishte një shans për të shtrënguar “vidhat”.
Sido që të jetë, ka pasiguri të thellë se çfarë – dhe kush – do të vijë më pas.
Kushtetuta e Rusisë nuk specifikon se çfarë ndodh nëse presidenti vdes gjatë kohës që është në detyrë, duke përmendur vetëm mundësinë e “arsyeve shëndetësore” që do të thotë se presidenti nuk mund të ushtrojë më kompetencat e tij ose të saj.
Megjithatë, në praktikë, procedura është e njëjtë me atë të dorëheqjes.
Në situatën aktuale, çështja e përgatitjes është kyçe: a do të jetë largimi i Putinit i papritur, apo ai do të ketë kohë për të lënë një pasardhës?
Nëse një pasardhës njihet paraprakisht, elitat do të kenë më pak hapësirë për manovrim.
Sa më shumë kohë të ketë, aq më i menaxhueshëm do të jetë transferimi i pushtetit.
Nëse mbështetja për Putinin mbetet relativisht e qëndrueshme, Putini dhe pasardhësi i tij do të kenë në dispozicion kapital të konsiderueshëm politik – atë që mund ta quajmë “ideologjia e Putinizmit”.
Deri më tani, kjo ideologji ka siguruar një regjim të qëndrueshëm.
Megjithatë, nëse Putini largohet nga posti i presidentit papritmas dhe pa pasur kohë për të përgatitur një pasardhës, gjithçka bëhet shumë më e paparashikueshme.
Shumë do të vareshin nga faktorë jashtë kontrollit të Putinit dhe roli i elitës do të ishte shumë më domethënës.
Sipas kushtetutës, kryeministri bëhet ushtrues detyre i presidentit në rast se presidenti nuk është në gjendje të kryejë detyrën e tij ose të saj.
Por kompetencat e presidentit në detyrë janë të kufizuara: ata nuk mund të shpërndajnë Dumën, të thërrasin për një referendum ose të propozojnë rishikime kushtetuese.
Statusi i “presidentit në detyrë” duket si një pikënisje ideale për një pasardhës të mundshëm, prandaj shumë vëzhgues besojnë se transferimi i pushtetit do të fillonte me emërimin e një kryeministri të ri.
Me gjithë meritat e tij, nuk ka gjasa që Putin ta shohë kryeministrin aktual Mikhail Mishustin si pasuesin e tij.
Mishustin nuk është mjaft i afërt me Putinin dhe nuk ka qenë në gjendje të bëhet më shumë se një teknokrat politik . Edhe nëse diçka i ndodh Putinit nesër dhe Mishustin bëhet president në detyrë, kjo nuk e bën atë automatikisht kandidatin favorit për të fituar zgjedhjet e mëvonshme presidenciale (sepse ai nuk është zgjedhur nga Putini).
Në fakt, nëse Mishustin do të vendosej papritur në pozitën e ushtruesit të detyrës së presidentit pa përgatitje adekuate, ai do të ishte në një situatë shumë të vështirë. Ai do të ishte i varur nga administrata presidenciale dhe çdo vendim i madh politik i pavarur, apo ndryshim i personelit në qeveri, do të shkaktonte me siguri konflikt.
Procedura e saktë kushtetuese në rast të vdekjes së presidentit është që Këshilli i Federatës ka 14 ditë për të thirrur zgjedhjet presidenciale (votimi duhet të bëhet brenda tre muajve nga përfundimi i kompetencave të presidentit). Nëse Këshilli i Federatës nuk shpall zgjedhjet në kohë, i takon Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.
Nëse nuk do të kishte pasardhës të emëruar, roli i institucioneve formale do të rritej, së bashku me mundësitë për elitën për të luajtur një rol.
Tani për tani, institucionet kryesore të pushtetit funksionojnë si pjesë e regjimit informal të Putinit. Por nëse Putini do të largohej pa një pasardhës, ato do të bëheshin kanale për interesat e korporatave të mëdha, të shërbimeve të sigurisë, të udhëheqjes së Rusisë së Bashkuar dhe të bashkëpunëtorëve dhe miqve me ndikim të Putinit.
Një luftë intensive për levat zyrtare të ndikimit do të fillonte shpejt – dhe pyetja kryesore do të ishte nëse elitat ishin në gjendje të arrinin një marrëveshje për një pasardhës.
Nëse do të lindte një konsensus apo jo, do të varej nga shumë faktorë, por mbi të gjitha, nga vetë gjendja e Putinizmit.
