Samuel Johnson thotë: “Nacionalizmi është streha e fundit e horrit”! Sepse horri vetë prodhon një të kaluar dhe pasiguri. Ai ofron një kurë që është më e rrezikshme se vetë sëmundja. Ai di si të shpikë në mënyrë paranojake një të kaluar të ndritshme, e cila rezulton në një të tashme të errët dhe një të ardhme të zbrazët. Ai thjesht e kthen normalitetin në paroksizëm!
Shumë njerëz në këtë vend ende nuk janë zgjuar nga iluzioni 35-vjeçar se dikush do t’ua vjedhë identitetin etnik. Këtu, kur nuk na pëlqen ura, hidhemi në lumë. Në fakt, kjo nuk diskutohet askund tjetër në botë. Sapo të kalojë iluzioni këtu, do të shihet se nuk ka mbetur askush gjallë me një identitet të tillë këtu – thotë një diplomat i huaj në një bisedë të rastësishme. Ai thotë se dukemi të humbur në oborrin tonë! Racionaliteti thotë se kur nuk mund ta ndalojmë erën, të paktën mund t’i rregullojmë velat.
Autorët e një paranoje të tillë janë patronët e krimit të organizuar në vend. Ata nuk duan një rend evropian që do t’ua shkatërrojë biznesin e zi. Kjo është arsyeja pse ata shpikin paranojën e identitetit që paralizon çdo tru pro-evropian, në mënyrë që biznesi i tyre i zi të mos dëmtohet. Metodat janë fashiste. Nëse nuk je “njeriu ynë”, nuk je fare burrë!
Dhe si duket normaliteti?
Normaliteti duket rrënjësisht ndryshe nga sa u tha më sipër. Është një sistem vlerash, i ngulitur kryesisht në kokën e secilit individ, i cili krijon një kulturë të përgjithshme sistemike pune dhe sjelljeje. Ky quhet sistemi i meritës drejt zhvillimit “bum”.
Holanda e vogël, e cila është vetëm 30 përqind më e madhe se Maqedonia, është tashmë një gjenerator i progresit bujqësor për të gjithë botën! Pas SHBA-së (e cila është 260 herë më e madhe se Holanda), Holanda e vogël është eksportuesi i dytë më i madh i ushqimit në botë. Dhe si arriti atje?
Me atë territor të vogël, Holanda mbështet 17 milionë banorë me një standard jetese pothuajse pesë herë më të lartë se i yni. Industria bujqësore dhe ushqimore në Holandë, mesatarisht, gjeneron rreth 37,133 euro në produkt të brendshëm bruto për frymë. Ajo ka vetëm 4.15 milionë hektarë tokë bujqësore, një e katërta e së cilës është nën nivelin e detit, dhe 42 përqind është kullotë. Pavarësisht faktit se ka vetëm 60 ditëve me diell në vit, bujqësia e saj është kryesore në botë.
Holandës i mungojnë pothuajse të gjitha burimet e nevojshme për aktivitet serioz bujqësor. Megjithatë, vendi është eksportuesi i dytë më i madh i ushqimit në botë, pas Shteteve të Bashkuara. Çdo gjë bëhet në komplekse serrash. Konkretisht, strukturat gjigante pasqyruese shtrihen në të gjithë vendin, duke shkëlqyer në diell dhe duke shkëlqyer nën ndriçim artificial natën, disa prej të cilave mbulojnë deri në 70 hektarë. Këto ferma me ajër të kondicionuar i lejojnë vendit, i cili ndodhet vetëm 1,000 milje nga Rrethi Arktik, të jetë eksportuesi kryesor në botë i domateve që e duan nxehtësinë. Holana eksporton produkte bujqësore me vlerë 135 miliardë euro në vit (ne eksportojmë më pak se një miliard). Motoja e tyre kryesore është: “Dy herë më shumë ushqim me gjysmën e burimeve”. Nevoja për ujë për kulturat kryesore është zvogëluar deri në 90 përqind! Përdorimi i pesticideve kimike është eliminuar plotësisht.
Truri i mrekullisë holandeze është qendra kërkimore – Wageningen, pranë Amsterdamit, me reputacion si qendra kryesore në botë për kërkime bujqësore. Ajo është tashmë përpara Stanfordit (SHBA), i cili është i njohur për lidhjen e tij midis akademisë dhe biznesit. Van den Ende, një autoritet botëror në patologjinë e bimëve, beson se deri në vitin 2050, popullsia e botës do të jetë rritur në dhjetë miliardë, kështu që do të na duhet të rrisim rendimentet, me një reduktim të ndjeshëm të furnizimeve me ujë dhe lëndë djegëse fosile. Ende mendon se duhet të krijojmë “lugina ushqimore”, prandaj edhe bashkëpunimi me 140 vende.
Ata kompensojnë mungesën e lëndëve ushqyese duke rritur bimë që, në simbiozë me baktere të caktuara, prodhojnë plehra me cilësi të lartë. Koston e lartë të ushqimit të kafshëve, ata e kompensojnë me insekte. Një hektar tokë prodhon çdo vit pak më shumë se një ton proteinë soje, një ushqim i zakonshëm për kafshët. E njëjta zonë prodhon 165 ton proteina insektesh. Në kompleksin e tyre të serrave pranë qytetit të vjetër të Delftit, mund të shihen domate të gjelbra të errëta gjashtë metra të larta. Bimët – rrënjët e të cilave nuk janë në tokë, por në një rrjet fibrash bazalti dhe shkumësi – janë plot me fruta, të prodhuara në një total prej 15 varietetesh për të kënaqur edhe shijet më të kërkuara. Një bimë domatesh me teknologji të lartë në një serë, e cila kushton më pak se gjysmë dollari, prodhon një sasi të pabesueshme prej 70 kilogramësh domatesh.
Uji i shiut është burimi i vetëm i ujit për ujitje. Rritja e një kilogrami domatesh në hardhi që rriten nga rrjetet e fibrave kërkon më pak se 14 litra ujë, krahasuar me 60 litra në fusha të hapura. Sot, një kompani, Koppert Biological Systems, me 26 degë ndërkombëtare, është një lider botëror në kontrollin biologjik të dëmtuesve dhe sëmundjeve. Ajo do t’ju ofrojë larva mollëkuqesh të paketuara në qese pambuku, të cilat do të rriten e shndërrohen në gjuetarë të pangopur të afideve të bimëve. Shishe me 2,000 grabitqarë që gjuajnë marimangat e bimëve, etj. Fara të shumta nga më shumë se 25 grupe të ndryshme perimesh, shumë prej të cilave janë natyrshëm rezistente ndaj dëmtuesve kryesorë.
Shqipëria po përjeton gjithashtu një “bum” në turizmin rural!
Turizmi i qëndrueshëm rural synon t’i shndërrojë zonat rurale në vende ku mund të jetohet dhe punohet përsëri – kjo konsiderohet në Shqipëri. Ky lloj turizmi përqendrohet në përfitime shtesë për banorët, duke mbrojtur njëkohësisht natyrën dhe mjedisin. Sektori bujqësor nuk varet më nga një burim i vetëm të ardhurash.
“ITB Berlin News” – media zyrtare e panairit të Berlinit, i kushtoi një artikull ofertës së turizmit rural në Shqipëri, si një destinacion i pasur me potencial të madh për vizitorët që kërkojnë aventura natyrore. Atje ka shumë zona të mbrojtura natyrore, dhe lumi Vjosa, si një lumë i egër, është shpallur park kombëtar evropian. Këtë vit, priten të ardhura rekord nga turizmi rural në Shqipëri. Kjo ndihmon në kthimin e shumë qytetarëve të saj nga jashtë vendit, të cilët tashmë po investojnë në vendin e tyre. Vetëm këtë vit, plantacionet në Surel pranë Tiranës janë vizituar nga mbi 30,000 turistë. Mbi një milion turistë ruralë shijuan objektet e shumta turistike në zonat fushore dhe malore. Këtë vit numri i turistëve u rrit deri në 55 përqind.
Ekziston edhe GIZ – Shoqëria Gjermane për Bashkëpunim Ndërkombëtar, e cila mbështet turizmin rural në Shqipëri. Ekziston gjithashtu mbështetje financiare nga BE-ja, veçanërisht përmes programeve IPARD dhe EAFRD.
Dhe ku është Maqedonia?
Qeveritë këtu po kërkojnë lumturi aty ku të gjithë të tjerët e kanë humbur. Maqedonia ka kushte ideale për zhvillimin e turizmit rural, por as nuk ka një koncept për të. Ekspertët kinezë të zhvillimit thonë se në kushte të tilla, Maqedonia mund të mbështesë mbi 20 milionë banorë me një standard shumë më të lartë. Do të arrinte rreth 100 miliardë euro në eksporte bujqësore, në vend të një miliardi qesharak aktual. Duhet të ketë oferta konkrete për bashkëqytetarët tanë që janë jashtë vendit. Kjo është ajo që po bën Portugalia.
Nevojitet një liberalizim i madh, mbështetje nga ekspertë dhe decentralizim. Me një centralizim të tillë nuk ka zhvillim, thonë ata. Fatkeqësisht, vendi nuk ka as një sistem të matshëm që është alfa dhe omega për zhvillim. Nuk është rastësi që Maqedonia, nga vendi i dytë i renditur për sa i përket zhvillimit në grupin e 17 vendeve nga Evropa Lindore (në vitin 1991), tani është e fundit dhe pa perspektivë dhe e pa shpresë! Tri dekada e gjysmë janë humbur për budallallëqe. Le të jetojnë të vdekurit, edhe nëse vdesin të gjallët. Nuk dihet në botë që diku tjetër të ketë pasur një debat për identitetet etnike. Është inovacioni ynë që është në rrugën e tij nga një shtet në krijimin e historisë.
Të gjitha shtetet kanë ecur përpara, dhe ne po kthehemi në antikitet! Bullgaria ishte shumë prapa nesh, por me politika të zgjuara i kapi të dymbëdhjetë yjet e BE-së, dhe ne mbetëm nën një qiell të hapur të errët. Në vend të jetës, ata bënë një provë qëndrese. Të paktën ne lëshojmë në fluturim dronë mbi deponi plehrash! Njerëz të zbrazët plot me veten!
