Presionet inflacioniste nga importi u forcuan më tej në pjesën e parë të këtij viti, duke sinjalizuar se rritja e çmimeve të konsumit do të vazhdojë më tej.
Sipas Bankës së Shqipërisë, për periudhën janar-shkurt të këtij viti indeksi i çmimeve të huaja të mallrave shënoi një rritje rekord me 25.2%, në zgjerim të mëtejshëm nga niveli prej 15.8% i tremujorit të fundit të vitit të kaluar. Megjithatë, pozita e fortë të lekut në kursin e këmbimit valutor vazhdon të amortizojë pjesërisht presionet e huaja inflacioniste.
Treguesi i Presioneve të Huaja Inflacioniste u zgjerua me 16.8% në terma vjetorë, në periudhën janar-shkurt 2022, një pikë përqindje më i lartë krahasuar me tremujorin e fundit të vitit të kaluar.
Ky tregues llogaritet si rritja vjetore e indeksit të çmimeve të huaja dhe indeksit të Kursit Nominal Efektiv të Këmbimit për periudhën përkatëse. Mbiçmimi i kursit të këmbimit, megjithëse më i fortë në krahasim me fundin e vitit të kaluar, nuk ka arritur të kompensojë plotësisht rritjen e çmimeve të jashtme.
Sipas Bankës së Shqipërisë, zgjerimi i Treguesit të Presioneve të Huaja Inflacioniste është në linjë me rritjen e kontributit të inflacionit të importuar në formimin e inflacionit total gjatë tremujorit të parë të vitit 2022. Ky kontribut arriti në 57% me një rritje prej 11 pikë përqindjeje krahasuar me një tremujor më pare.
Nga analizat historike që ka kryer Banka e Shqipërisë, rezulton se Treguesi i Presioneve të Huaja Inflacioniste paraprin zhvillimet në komponentin e inflacionit të importuar me rreth 3-5 muaj. Rrjedhimisht, një rritje e këtij treguesi deri në muajin shkurt me shumë të ngjarë do të reflektohet në norma më të larta për periudhën kohore midis muajve maj dhe korrik.
Sipas të dhënave të INSTAT, në muajin prill inflacioni arriti nivelin 6.2%, më i larti në më shumë se 20 vjet. Analizat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se çmimet e larta në tregjet botërore do të vijojnë të gjenerojnë norma të larta inflacioni gjatë periudhës në vijim.
Kombinimi i goditjes së ofertës së huaj dhe i kërkesës së shëndetshme të brendshme pritet ta mbajnë inflacionin e çmimeve të konsumit pranë niveleve aktuale përgjatë vitit 2022. Më tej, të paktën sipas skenarit bazë të parashikimit, inflacioni pritet të shënojë një rënie graduale gjatë vitit 2023 dhe të kthehet në objektiv në fillim të vitit 2024.
Me shpërthimin e konfliktit Rusi-Ukrainë, pasiguritë në tregjet ndërkombëtare për ofertën e lëndëve të para dhe të ushqimeve bazë, u transmetuan edhe në tregun vendas në rritje të shpejtë të çmimeve. Jo vetëm inflacioni i importuar, por edhe ai bazë dhe i brendshëm, shfaqën prirje rritëse.
Po kështu, tarifimi i energjisë elektrike me çmimet e tregut për një pjesë të bizneseve
të mëdha vlerësohet të jetë transmetuar në çmimet finale të mallrave të shërbimeve të konsumit përgjatë tremujorit në analizë. Si rezultat, inflacioni bazë (inflacioni që përjashton komponentët me luhatshmëri të lartë) rezultoi 3.2% në terma vjetorë mesatarë, në prirje rritëse përgjatë muajve të tremujorit.
Një kontribut të konsiderueshëm në këtë rritje dhanë disa prej ushqimeve të përpunuara, që janë pjesë e nënshportës së matjes së inflacionit bazë. Në matjen e zakonshme të inflacionit bazë bëjnë pjesë edhe disa nëngrupe të ushqimeve të përpunuara, përfshirë “bukë dhe drithëra”, të cilat kanë demonstruar inflacion relativisht të qëndrueshëm në vite.
Inflacioni bazë neto, pa ndikimin e çmimeve të këtyre mallrave ushqimore do të rezultonte 1.5% në këtë tremujor. Por, edhe trajektorja rritëse e inflacionit bazë neto rezultoi më e shpejtë në muajin mars (1.8%) kundrejt vlerës së dy muajve paraardhës (1.3%). Kjo matje e inflacionit bazë tregon se pjesa e shërbimeve dhe e strehimit nuk ka qenë e përjashtuar nga rritja e kostove, që janë transmetuar përmes kanaleve çmimformuese, deri në çmimet finale përkatëse të konsumit. /MONITOR
