Rajoni separatist i Moldavisë, Transnistria të mërkurën i kërkoi Rusisë të mbështesë ekonominë e saj për t’i bërë ballë presionit nga qeveria moldave, gjatë një takimi të zyrtarëve që Kishinau e përshkroi si një “ngjarje propagandistike”.
Por çfarë dimë ne për këtë rajon, i cili kufizohet me Ukrainën dhe shihet si një pikë e mundshme ndezjeje me Rusinë?
Çfarë dimë për Transnistrinë?
Zona e panjohur, kryesisht rusisht-folëse. Rajoni u shkëput në vitin 1990 nga Moldavia Sovjetike, ku flitet kryesisht gjuha rumune. Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, pati një luftë të shkurtër midis separatistëve pro-rusë dhe forcave qeveritare moldave.
Separatistët shqetësoheshin se Moldavia, ku shumica flasin rumanisht, mund të bëhej një ditë pjesë e Rumanisë, siç ishte përpara se të vinte nën kontrollin e Bashkimit Sovjetik në 1940.
Ekonomia e Transnistrisë kontrollohet nga “Serif”, një konglomerat i madh dhe i fuqishëm që zotëron Sherif Tiraspol, një ekip futbolli që mundi Real Madridin në fazën e grupeve të UEFA Champions League 2021.
Cilat janë interesat e Rusisë?
Moska ndërmjetësoi përfundimin e luftimeve në vitin 1992 dhe rreth 1500 paqeruajtës dhe ushtarë rusë janë ende në Transnistria, sipas autoriteteve rajonale. Të njëjtat forca ruajnë gjithashtu një depo të madhe armësh që daton që nga Bashkimi Sovjetik.
Rasti i pazgjidhur i Transnistrisë, e cila është e varur nga Rusia, i jep Moskës ndikim mbi Moldavinë, një vend i varfër, qeveria e të cilit po përpiqet të çlirohet nga ndikimi rus dhe përfundimisht të bashkohet me Bashkimin Evropian.
Asnjë vend nuk e njeh pavarësinë e rajonit, i cili kufizohet me Ukrainën jugperëndimore dhe ende përdor çekiçin dhe drapërin komunist sovjetik si emblemë. Ajo gjithashtu ka monedhën e saj, të ashtuquajturën rubla Transnistriane, si dhe ushtrinë e saj.
Në fund të fundit, është një rajon i varfër që varet nga gazi natyror rus, por që nuk paguan për të. Në fakt, sipas Gazpromit rus, është akumuluar një borxh prej 10 miliardë dollarësh. Rusia e konsideron këtë borxh si të Moldavisë, por Moldavia nuk pajtohet.
Nga popullsia prej 450,000 banorësh, shumë prej tyre kanë më shumë se një pasaportë. Në veçanti, më shumë se 250,000 kanë nënshtetësi moldave, sipas Moldavisë, më shumë se 220,000 kanë nënshtetësi ruse, sipas autoriteteve të vetë rajonit, ndërsa 130,000 kanë nënshtetësi ukrainase, sipas ambasadorit ukrainas.
“Kali i Trojës” për Moskën
Pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë në shkurt 2022 ka ngjallur frikën se Moska mund të përpiqet të shtyjë drejt perëndimit përmes Ukrainës jugore dhe në Transnistria për të bashkuar forcat me garnizonin që ka vendosur në rajon.
Në të njëjtën kohë, vlen të theksohet se rajoni i ka kërkuar vazhdimisht Rusisë ta aneksojë atë, gjë që Moska, megjithatë, e refuzon sepse ka frikë se një vendim i tillë do të përshpejtonte ribashkimin e Rumanisë me pjesën tjetër të Moldavisë.
Në të vërtetë, sipas një raporti të Institutit për Studimin e Luftës me qendër në SHBA, Kremlini kërkon të përdorë Transnistrinë si një “kalë Trojan” ndikimi në Moldavi, duke synuar ndër të tjera të prishë procesin e pranimit të vendit në BE.
Çështja e ekonomisë
Megjithatë, këto shqetësime u zbehën më vonë në 2022 kur trupat e Kievit i shtynë forcat ruse në anën lindore të lumit Dnieper.
Gjatë luftës, megjithatë, ka pasur herë pas here ndezje të tensioneve, ndërsa marrëdhëniet e Moldavisë me Moskën janë përkeqësuar pasi Kishinau ka ndjekur tashmë rrugën e anëtarësimit në BE.
Qeveria moldave ka deklaruar vazhdimisht se është e përkushtuar për një zgjidhje paqësore të konfliktit të Transnistria. Madje përmend se ka bërë disa “hapa të vegjël” drejt “ribashkimit ekonomik” të Moldavisë.
Kufiri i Transnistrisë me Ukrainën është mbyllur për shkak të luftës, që do të thotë se importet dhe eksportet e rajonit separatist tani duhet të kalojnë përmes Moldavisë.
Në janar, Moldavia prezantoi rregulla të reja doganore që kërkojnë që kompanitë transnistriane të paguajnë detyrimet e importit, të cilat do të shkojnë në buxhetin moldav. Rajoni i shkëputur thotë se ky vendim ka ulur të ardhurat e tij doganore me 18%.
Me informacione nga Reuters, CNN
