Para vendimit për kërkesën e Ukrainës për anëtarësim në BE, ka dallim në qëndrimet e vendeve anëtare. Në kohë paqeje Ukraina zor se do të kishte shansin për statusin e vendit kandidat.
Gjithçka mund të ndodhë shumë shpejt tani. Në Bruksel llogaritet me atë që Komisioni Europian që këtë javë të japë vlerësimin e tij për kërkesën e Ukrainës për anëtarësim në BE. Për të sqaruar ende disa çështje në lidhje me këtë kërkesë, presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen udhëtoi fundjavën e shkuar në Kiev. Von der Leyen lëvdoi progresin e qeverisë, por u shpreh për nevojën e reformave të mëtejshme në drejtim të shtetit ligjor dhe luftimit të korrupsionit. Edhe nëse Komisioni Europian jep rekomandimin, vendimin për këtë e marrin krerët e shteteve dhe qeverive të BE në samitin në fund të qershorit.
Aty kërkohet një vendim unanim. Sepse bëhet fjalë për çdo votë, prandaj Volodymyr Zelensky ka dërguar këshilltarët e tij më të afërt në kryeqytetet europiane. Nuk dua ta fsheh, tha kreu i parlamentetit ukrainas, Ruslan Stefantshuk në Parlamentin Europian në Straburg, se ndjek një qëllim. “Ne kemi nevojë për statusin e vendit kandidat. Këtë duhet ta dëgjojë populli ynë nga BE, si mesazh që përpjekja jonë të mos jetë më kot.” Stefantshuk e ka mbështetjen e eurodeputetëve.
Vendet anëtare të ndara
Por vendet anëtare kanë vlerësime të ndryshme. Në një kohë që anëtaret europiano-lindore të BE nuk duan të humbasin kohë, për disa vende të tjera ky është një zhvillim shumë i shpejtë. Emmanuel Macron kryeson skeptikët. Presidenti francez nuk e shikon si ide të mirë të negociohet në mesin e luftës. “Edhe sikur nesër t’i japim Ukrainës statusin e vendit kandidat”, tha Macron në fjalimin e tij më 9 Maj, Ditën e Europës, çdokush e di, se procedura do të zgjasë, “në të vërtetë disa dekada”.
Prej vitesh Macron paralajmëron partnerët që të përmirësohet më parë aftësia vepruese e BE para sfidave të reja të zgjerimit të saj. Por ai shikon edhe rrezikun, se vende si Ukraina, nëse nuk lidhen me BE mund të humbasin interesin. Prandaj ai propozon një partneritet të privilegjuar, “një bashkësi politike europiane” jo vetëm për Ukrainën, por edhe për Gjeorginë, Ballkanin Perëndimor dhe Moldavinë.
Status brenda dhe jashtë?
Ka 20 vjet që diskutohet varianti, që BE mjaft vendeve që duan të anëtarësohen t’u ofrojë një opcion tjetër në vend të anëtarësimit, një status mes jashtë dhe brenda. Por Macron do të shkojë më tej. Ai do t’u ofrojë këtyre vendeve më shumë bashkëpunim në fushën e sigurisë, transportit, lëvizjes së lirë të njerëzve e të tjera. Macron kërkon bashkëpunëtorë për planin e tij dhe do të fitojë kohë nga debati emocional që zhvillohet për Ukrainën. Kancelari gjerman e quajti idenë e Macron “një propozim shumë interesant, në kohën e sfidave të mëdha që duhet të përballemi.”
Çfarë do të thotë kjo? Do të flasë Scholz për apo kundër statusit të vendit kandidat në udhëtimin e tij të pritshëm në Kiev? Zelensky kërkon shumë: Ai është shprehur se pret që personalisht kancelari gjerman të mbështesë anëtarësimin e Ukrainës në BE.
Kriteret e Kopenhagës të vitit 1993 përcaktojnë kuadrin që duhet përmbushur, që të merret biletae hyrjes në BE: një shtet funksionues ligjor me mbrojtje të pakicave, ekonomi tregu transparente, edhe vende që duan të jenë vende kandidate duhet të ofrojnë një bazë të tillë. Sipas disa vendeve europiane, Ukraina është larg këtyre kritereve. Para luftës, në publikimin e Transparency International Ukraina renditej në vendin e 122 nga 180 vende të listuara për perceptimin e korrupsionit në një vend nga qytetarët. Në publikimet e Pandora Papers të oazeve tatimore në botë gjenden shumë ukrainas, mes tyre edhe presidenti Zelensky dhe bashkëpunëtorë të tij me firmat e tyre fiktive. Në fund të vitit 2021, Gjykata Europiane e Auditimit publikoi një raport me përfundime shumë kritike për influencën e oligarkëve në vend. Sipas raportit, ndihmat e BE “janë thjesht pa efekt në luftimin e korrupsionit në nivel të lartë”.
Në kohë paqeje Ukraina nuk do të kishte shanse për marrjen kaq shpejt të statusit të vendit kandidat, por lufta i ka ndryshuar marrëdhëniet. Ky vend lufton për mbijetesën si komb, e kush nga krerët e shteteve dhe qeverive të BE do të guxonte të dilte kundër dhënies së statusit kandidat? Përgjigja do dihet pas një jave në Bruksel./ DW
