Shkrimi i botuar nga gazeta greke Kathimerimi
Autori Angelos Syrigos
Gjërat gjykohen me rezultate dhe në rastin e Fredi Belerit gjërat nuk kanë shkuar aspak mirë. Kryebashkiaku i zgjedhur i qytetit me mbizotërim etnik grek të Himarës në Shqipërinë jugore do të qëndrojë në burg deri më 12 shtator 2024.
Synimi i kryeministrit shqiptar Edi Rama është që gjyqi i apelit të përfundojë edhe brenda shtatorit, në mënyrë që Beleri të dënohet për ta skualifikuar njëherë e përgjithmonë. Rama më pas mund të shpallë zgjedhje të reja në Himarë dhe shpreson që klima e frikës dhe formave të ndryshme të presionit të lejojë që të zgjidhet një kryetar bashkie sipas dëshirës së tij.
Amerikanët dhe evropianët ende nuk janë të bindur se çështja Beleri është çështje demokracie dhe sundimi i ligjit dhe shkelje e të drejtave të njeriut. Për më tepër, me përjashtim të disa rezolutave të paraqitura dhe të koordinuara nga Greqia, asnjë organizatë serioze ndërkombëtare nuk ka mbetur pas çështjes (si p.sh. komisioneri i lartë për pakicat kombëtare në Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë).
As në mediat ndërkombëtare të kalibrit të lartë nuk është shkruar asgjë për rastin. Edhe organizatat joqeveritare që kanë kaq shumë për të thënë për raste të tjera të ngjashme, nuk e kanë parë këtë çështje. Kryeministri shqiptar, në thelb, ka ndjerë se nuk është nën asnjë vëzhgim ndërkombëtar. I vetmi presion që është ushtruar ndaj Shqipërisë ka qenë falë Greqisë dhe kjo ka pasur një kosto diplomatike.
Megjithatë, çështja Beleri ka të gjitha shenjat e një afere që duhet të zgjojë interesin e publikut ndërkombëtar. Interesat e mëdha ekonomike të financuara nga paratë e drogës shkelin sistematikisht – me bekimin e Ramës – pronat private në një zonë me bukuri të veçantë natyrore që është shtëpia e një pakice etnike. Një përfaqësues i këtij komuniteti kandidon për kryetar bashkie dhe arrestohet dy ditë para votimit me akuza të rreme. Pavarësisht nga kjo atmosferë frikësimi, ai zgjidhet nga zgjedhësit e qytetit.
Ai mbahet në burg për 10 muaj për një aferë prej 340 eurosh dhe i ndalohet betimi në detyrë. Gjyqi i tij është një parodi, por gjithsesi përfundon me një dënim për kryebashkiakun e zgjedhur nga një gjykatë e kryesuar nga një gjyqtar që dihet se ka hyrë ilegalisht në Greqi në të kaluarën. Ndërkohë, humbësi i zgjedhjeve vendore, njëherësh i zgjedhur i kryeministrit, vijon të jetë kryetar i Bashkisë së Himarës. Sigurisht që është një rast shumë tërheqës, por ne ende nuk kemi arritur të bëjmë që dikush tjetër të kujdeset.
Pra, tani që Beleri është dënuar, pyetja është se çfarë synon të bëjë Athina, veçanërisht pasi ne jemi në rrezik të konsiderohemi (siç kemi qenë në të kaluarën) si pjesë e problemit ballkanik. Greqia dhe Shqipëria kanë dy mosmarrëveshje kryesore.
E para është zvarritur prej vitesh dhe ka të bëjë me të drejtat e minoritetit etnik grek dhe mbrojtjen e tyre. Roli i Ramës në aferën Beleri e ka rikthyer pa dashje çështjen në plan të parë. Mosmarrëveshja e dytë ka të bëjë me përcaktimin e zonave detare mes dy vendeve, të cilat u rishfaqën pasi Tirana u tërhoq nga marrëveshja e nënshkruar në 2009.
Një rrugë që mund të ndiqte Athina është të hedhë në fund çështjen e Belerit duke argumentuar se ishte një kauzë e humbur në të cilën nuk duhej të kishim përfshirë kurrë. Ne kemi bërë kaq shumë në disa raste me Shqipërinë në të kaluarën. Me shfaqje të vazhdueshme të “epërsisë evropiane” ekstreme, ne kemi pranuar të gjitha llojet e kthimeve dhe lëshimeve, sepse ishim në gjendje të siguronim interesat tona në çështje të tjera.
Prej vitesh ne supozuam se ishim vetëm disa hapa nga arritja e një lloj marrëveshjeje për zonat detare, duke e lënë çështjen të zvarritet. Madje, për hir të kësaj perspektive e mbajtëm marrëveshjen e vitit 2009 që të mos ratifikohej nga Parlamenti i Greqisë.
Ne shkuam edhe një hap më tej nën qeverinë SYRIZA-Grekët e Pavarur, duke u bërë sikur kishim mashtruar disi shqiptarët dhe kishim nevojë për një marrëveshje të re, kur marrëveshja e 2009-ës është në fakt një paradigmë e përvijimit detar.
Ai tërheq kufirin midis brigjeve të dy vendeve; jep ndikim të plotë mbi ishujt në çdo juridiksion; është reciprokisht e dobishme duke zbatuar dispozitat e Ligjit të Detit në mënyrë të plotë; dhe konfirmon qëndrimet e vjetra të Greqisë në zonat detare. Për më tepër, është e qartë se Turqia qëndron pas vendimit të Shqipërisë për t’u tërhequr nga marrëveshja dhe kjo është arsyeja pse, nëse nuk ushtrohet presion serioz ndaj Tiranës, një marrëveshje nuk do të arrihet kurrë.
Për sa i përket çështjes Beleri, e vetmja rrugë për të ecur për palën greke është një politikë e udhëhequr nga parimet. Ne e humbasim besueshmërinë kur Shqipëria shkel parimet dhe detyrimet themelore dhe pa pasoja. Për më tepër, Tirana nuk i kupton gjestet e vullnetit të mirë; i merr si shenjë dobësie. Nëse tërhiqemi në çështjet parimore si sundimi i ligjit, demokracia apo mbrojtja e të drejtave të pakicave, çfarë lloj mesazhi do t’i dërgonte kjo Turqisë (por edhe aleatëve tanë)?
Nëse e kufizojmë çështjen në sferën dypalëshe, do të jemi vërtet pjesë e problemit ballkanik. Është detyrimi ynë, pra, të nxjerrim në pah dimensionin e saj evropian, por edhe t’i hedhim një vështrim të ri marrëdhënieve tona me Shqipërinë (dhe të heqim pluhurin nga marrëveshja e nënshkruar e 2009-ës). Dhe një gjë tjetër: Sa i përket parimeve, Rama ka evoluar me shpejtësi në llojin e liderit me tipare autokratike të ngjashme me Rexhep Tajip Erdogan të Turqisë apo Vladimir Putin të Rusisë, dhe Evropa duhet ta ndalojë këtë progres në binarët e saj.
