Donald Trump ka thënë se ai “nuk po bën shaka” me dëshirën për të shërbyer për një mandat të tretë si president i SHBA.
Kushtetuta e SHBA thotë se “asnjë person… nuk do të zgjidhet më shumë se dy herë”, por disa mbështetës të Trump kanë sugjeruar se mund të ketë mënyra për ta shmangur këtë.
Pse Trump po flet për një mandat të tretë?
Trump u pyet në një intervistë me NBC për mundësinë e kërkimit të një mandati të tretë dhe tha se “ka metoda që ju mund ta bëni atë”.
“Nuk po bëj shaka… shumë njerëz duan që unë ta bëj këtë”, shtoi ai. “Por, në thelb u them atyre se kemi një rrugë të gjatë për të bërë, e dini, është shumë herët në administratë.”
Trump, i cili do të ishte 82 vjeç në fund të mandatit të tij të dytë, u pyet nëse do të dëshironte të vazhdonte të shërbente në “punën më të vështirë në vend”.
“Epo, më pëlqen të punoj”, u përgjigj ai.
Këto nuk ishin komentet e tij të para për këtë temë. Në janar, ai u tha mbështetësve se do të ishte “nderi më i madh i jetës sime të shërbeja jo një herë, por dy ose tre ose katër herë”. Megjithatë, ai më pas tha se kjo ishte një shaka për “mediat e lajmeve të rreme”.
Çfarë thotë Kushtetuta e SHBA?
Në pamje të parë, Kushtetuta e SHBA-së duket se përjashton që dikush të ketë një mandat të tretë. Amendamenti i 22 thotë:
“Asnjë person nuk mund të zgjidhet në detyrën e presidentit më shumë se dy herë, dhe asnjë person që ka mbajtur postin e presidentit, apo ka ushtruar detyrën e presidentit, për më shumë se dy vjet të mandatit në të cilin një person tjetër është zgjedhur president, nuk do të zgjidhet në detyrën e presidentit më shumë se një herë”.
Ndryshimi i kushtetutës do të kërkonte miratimin e dy të tretave nga Senati dhe Dhoma e Përfaqësuesve, si dhe miratimi nga tre të katërtat e qeverive të nivelit shtetëror të vendit.
Partia Republikane e Trump kontrollon të dy dhomat e Kongresit, por nuk ka shumicën e nevojshme. Për më tepër, Partia Demokratike kontrollon 18 nga 50 legjislaturat e shtetit.
Si mund të jetë Trump president për një mandat të tretë?
Mbështetësit e Trump thonë se ka një boshllëk në kushtetutë, të paprovuar në gjykatë.
Ata argumentojnë se Amendamenti i 22-të vetëm në mënyrë eksplicite ndalon dikë që të “zgjidhet” në më shumë se dy mandate presidenciale – dhe nuk thotë asgjë për “pasardhje”.
Sipas kësaj teorie, Trump mund të jetë zëvendës-presidenti kandidat i një kandidati tjetër – ndoshta zëvendëspresidenti i tij, JD Vance – në zgjedhjet e 2028.
Nëse ata fitojnë, kandidati mund të betohet në Shtëpinë e Bardhë dhe më pas të japë dorëheqjen menjëherë – duke e lënë Trumpin të marrë drejtimin pasardhës.
Steve Bannon, podkaster dhe ish-këshilltar i shquar i Trump, tha se besonte se Trump do të “kandidonte dhe do të fitonte përsëri”, duke shtuar se kishte “disa alternativa” në përcaktimin e mënyrës.
Andy Ogles, një republikan nga Tenesi në Dhomën e Përfaqësuesve, prezantoi një rezolutë në janar duke bërë thirrje për një amendament kushtetues për të lejuar një president të shërbejë deri në tre mandate – për sa kohë që ato nuk ishin të njëpasnjëshme.
Kjo do të thotë se vetëm Trump nga të gjithë presidentët e gjallë do të kishte të drejtë – Barack Obama, Bill Clinton dhe George W Bush të gjithë shërbyen mandate të njëpasnjëshme, ndërsa Trump fitoi në 2016, humbi në 2020 dhe fitoi përsëri në 2024.
Megjithatë, pengesa e lartë për amendamentet kushtetuese e bën propozimin e Ogles një ëndërr – edhe pse i bëri njerëzit të flasin.
Kush e kundërshton mandatin e tretë të Trump?
Demokratët kanë kundërshtime të thella.
“Ky është një tjetër përshkallëzim në përpjekjen e tij të qartë për të marrë qeverinë dhe për të çmontuar demokracinë tonë,” tha Daniel Goldman, një Përfaqësues i Nju Jorkut, i cili shërbeu si këshilltar kryesor për shkarkimin e parë të Trump.
“Nëse republikanët e Kongresit besojnë në Kushtetutë, ata do të vazhdojnë të kundërshtojnë ambiciet e Trump për një mandat të tretë”.
Disa brenda partisë së Trump mendojnë gjithashtu se kjo është një ide e keqe.
Senatori republikan Markwayne Mullin, nga Oklahoma, tha në shkurt se nuk do të mbështeste një përpjekje për ta rikthyer Trumpin në Shtëpinë e Bardhë.
“Unë nuk po e ndryshoj kushtetutën, para së gjithash, nëse populli amerikan nuk e ka zgjedhur këtë,” tha Mullin për NBC.
Çfarë thonë ekspertët ligjorë?
Derek Muller, një profesor i së drejtës zgjedhore në Universitetin e Notre Dame, tha se Amendamenti i 12-të i Kushtetutës thotë se “asnjë person i papërshtatshëm kushtetues për postin e presidentit nuk do të ketë të drejtë për atë të zëvendëspresidentit të Shteteve të Bashkuara”.
Kjo do të thotë se kryerja e dy mandateve në detyrë skualifikon këdo nga kandidimi si kandidat për zëvendëspresident, sipas tij.
“Unë nuk mendoj se ka ndonjë “një mashtrim të çuditshëm” për të kapërcyer kufijtë e mandatit presidencial,” tha ai.
Jeremy Paul, një profesor i së drejtës kushtetuese në Universitetin Northeastern të Bostonit, tha për CBS New se nuk kishte “argumente të besueshme ligjore” për një mandat të tretë.
A ka shërbyer dikush më shumë se dy mandate?
Franklin Delano Roosevelt u zgjodh katër herë. Ai vdiq tre muaj në mandatin e tij të katërt, në prill 1945.
Depresioni i Madh dhe Lufta e Dytë Botërore ngjyrosën kohën e Roosevelt-it në detyrë – dhe shpesh citohen për presidencën e tij të zgjatur.
Në atë kohë, kufiri me dy mandate për presidentët amerikanë nuk ishte shkruar në ligj – përkundrazi ishte një zakon i ndjekur që kur George Washington refuzoi një mandat të tretë në 1796.
Kujdestaria e zgjeruar e Roosevelt çoi në kodifikimin e traditës në ligj në Amendamentin e 22-të në 1951./BBC
