Pamjet ishin të forta dhe të qarta teksa lideri kinez Xi Jinping mbërriti në një paradë madhështore ushtarake në Pekin, i shoqëruar nga presidenti rus Vladimir Putin dhe udhëheqësi i Koresë së Veriut Kim Jong Un – ndërsa pas tyre ndiqnin edhe rreth dhjetëra liderë të tjerë, përfshirë ata të Iranit, Pakistanit, Bjellorusisë dhe Mianmarit.
Ekranet gjigante në Sheshin Tiananmen transmetuan imazhin përballë 50.000 personave të mbledhur nën diellin përvëlues, ndërsa mediat shtetërore e shpërndanë pamjen në çdo cep të Kinës dhe botës. Shumë në kryeqytetet perëndimore, përfshirë Donald Trump, e lexuan mesazhin qartë: Kina po provokon qëllimisht SHBA-në dhe aleatët e saj.
“Ju lutem përcillni përshëndetjet e mia më të ngrohta për Vladimir Putinin dhe Kim Jong Un, teksa komplotoni kundër Shteteve të Bashkuara të Amerikës,” shkroi presidenti amerikan në rrjete sociale, teksa kolonat e trupave marshonin në mënyrë të sinkronizuar në bulevardin qendror të Pekinit.
Për këdo që dëgjoi brohoritjet e ushtarëve të stërvitur dhe pa raketat bërthamore, dronët nënujore dhe avionët luftarakë që rrëshqisnin mbi “Avenue of Eternal Peace”, nuk kishte dyshim: Xi po orkestronte shfaqjen më të fortë të Kinës si udhëheqëse globale alternative – me forcë ushtarake dhe peshë gjeopolitike.
Nga “ngritje paqësore” në demonstrim fuqie
Prej kohësh Pekini ka promovuar “ngritjen e tij paqësore” dhe ka kritikuar “luftë-nxitjen” amerikane. Por parada, e cila përkujton fundin e Luftës së Dytë Botërore, synonte të transmetonte qartë: ushtria më e madhe në botë ka përparuar me shpejtësi dhe Xi ka aftësi ta projektojë atë në skenën botërore.
Një mikrofon i hapur që regjistroi Xi dhe Putinin duke biseduar për përparimet mjekësore që mund të zgjasin jetën e njerëzve deri në 150 vjeç, la të kuptohej për qëndrueshmërinë që të dy shohin për pushtetin e tyre. Ndërkohë, Kim solli me trenin e tij jeshil edhe të bijën – të perceptuar si pasardhëse e mundshme.
Pas kësaj koreografie të kujdesshme qëndronte një mesazh kyç: Xi synon një botë ku SHBA dhe Perëndimi nuk vendosin më rregullat.
Xi: “Paqe apo luftë”
Duke ulur pranë tij Putinin dhe Kimin, Xi nënvizoi idenë se sistemi ndërkombëtar i udhëhequr nga SHBA është përgjegjës për konfliktet aktuale.
“Vetëm kur të gjitha vendet trajtojnë njëri-tjetrin si të barabartë, bashkëjetojnë në paqe dhe mbështesin njëri-tjetrin, mund të sigurojnë siguri të përbashkët dhe të çrrënjosin shkakun e luftës,” tha Xi në fjalimin e tij.
Ai e identifikoi këtë shkak si “mentalitetin e Luftës së Ftohtë, konfrontimin e blloqeve dhe praktikat e bullizmit” – kod i Pekinit për politikën e jashtme amerikane.
Iniciativa e re e qeverisjes globale
Pak ditë më parë në qytetin portual të Tianjin, Xi mbylli një samit rajonal me pjesëmarrjen e kryeministrit indian Narendra Modi, duke shpallur një “iniciativë të qeverisjes globale” – një shtyllë e planit të tij për të riformësuar sistemin ndërkombëtar dhe për ta bërë “më demokratik.”
Plani mbështet OKB-në, por shtrihet gjerësisht: nga sistemi financiar SWIFT, sanksionet, tregtia, qeverisja e inteligjencës artificiale, oqeanet dhe klima – me synimin që Jugu Global të ketë më shumë zë në OKB.
Analistët theksojnë se kjo është një pikë rally për vendet që ndihen të margjinalizuara nga sistemi i dominuar nga Perëndimi, por edhe një mjet për Kinën që të zvogëlojë fuqinë amerikane duke e shpërndarë te shtete më miqësore me Pekinin.
Kjo i shërben edhe objektivave të Kinës ndaj Tajvanit – ishull që Pekini e konsideron territor të vetin dhe nuk e ka përjashtuar marrjen e tij me forcë.
Demonstrim i forcës ushtarake
Parada u shoqërua nga një arsenal raketash që mund të godasin objektiva globalë dhe të shmangin mbrojtjet më të avancuara me teknologji hipersonike. Dronët luftarakë, armët me lazer dhe gjenerata të tjera armësh demonstruan kapacitetin e Kinës për të ndryshuar ekuilibrin ushtarak në rajon. E megjithatë, Xi i paraqiti të gjitha nën thirrjen e tij për një zgjedhje të qartë për njerëzimin: “paqe apo luftë.”
Rivaliteti afatgjatë me SHBA
Xi duket më i sigurt t’u kërkojë vendeve të zgjedhin sistemin kinez përballë atij perëndimor, sidomos teksa Donald Trump po trazon rolin tradicional të Amerikës në botë – duke u tërhequr nga organizata ndërkombëtare, duke ndërprerë ndihmat dhe duke vendosur tarifa ndaj aleatëve.
Por ky mesazh u dha në prani të Putinit – autor i pushtimit të Ukrainës – dhe Kim Jong Unit – që ushqen Rusinë me armë e trupa, ndërsa ndërton arsenal bërthamor të ndaluar.
Ekspertët si Edward Howell i Universitetit të Oksfordit paralajmërojnë se të injorosh lidhjet midis këtyre vendeve do të ishte “naive dhe e rrezikshme”, pasi opozita e tyre e përbashkët ndaj SHBA-së mund të çojë në shkëmbime më të thella tregtare, ushtarake dhe teknologjike, për të minuar rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga Amerika.
Ndërkohë, agresiviteti i Kinës në Detin e Jugut dhe ndaj Tajvanit po e shtyn Japoninë, Korenë e Jugut dhe aleatë të tjerë më afër Uashingtonit.
Nacionalizëm i brendshëm dhe stabilitet
Përballë ngadalësimit ekonomik dhe papunësisë së lartë, disa analistë shohin te parada edhe një mjet për të ngjallur nacionalizëm të brendshëm dhe për të forcuar mbështetjen publike.
Tong Zhao nga Carnegie Endowment thekson se kjo shfaqje “ndihmon në forcimin e stabilitetit të brendshëm për të mbështetur rivalitetin afatgjatë me Uashingtonin.”
Ndërsa Koloneli i lartë në pension Zhou Bo nga Universiteti Tsinghua shtoi se deri në vitin 2049, Kina synon të jetë një ushtri botërore e klasit të parë, “kokë më kokë me ushtrinë amerikane” – edhe pse kjo ngre dilemën se si një ushtri mund të quhet botërore pa u testuar në luftë./CNN
