Liderët janë mbledhur në Vilnius për samitin e NATO-s këtë javë dhe një temë që nuk do të jetë në rendin e ditës është emërimi i një shefi të ri për të pasuar Stoltenberg në fund të vitit.
Kjo për shkak se mandati i norvegjezit është zgjatur me një vit tjetër për herë të dytë, pavarësisht se ai kishte njoftuar më parë synimin për t’u larguar.
Shefi i ardhshëm i NATO-s tani ka të ngjarë të emërohet në vitin 2024, kur zgjedhjet brenda unionit do të shkaktojnë një riorganizim të posteve kryesore të BE-së.
Kjo mund të komplikojë më tej aktin balancues politik të emërimit të një pasuesi.
Shumë liderë evropianë thuhet se janë në linjë për këtë rol, duke përfshirë Presidenten e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen. Por interesat politike konfliktuale dhe preferencat personale nënkuptojnë se zgjedhja e shefit të ardhshëm të NATO-s do të testojë aftësinë e Aleancës për kompromis.
Një vendim i ngarkuar politikisht
Roli i shefit të NATO-s caktohet përmes diskutimeve diplomatike joformale ndërmjet shteteve anëtare dhe historikisht është mbajtur nga një evropian. Shefi ushtarak, Komandanti Suprem i Aleatëve në Evropë, ka qenë gjithmonë një amerikan.
Ndërsa lufta në tokën evropiane vazhdon, roli mbart përgjegjësi dhe peshë të rëndësishme politike.
“Kërkimi për një sekretar të ri të përgjithshëm nuk është një proces konkurrues, është një proces politik,” sipas Bruno Lété, bashkëpunëtor i lartë në fondin gjerman Marshall.
“Duhet të merren parasysh një sërë interesash nga shtetet anëtare. Dhe shtetet anëtare po luftojnë me njëri-tjetrin në korridoret diplomatike për të vendosur preferencat e tyre për kandidatët në skenën e përparme.”
“Mandati i zgjatur i tij [Stoltenberg] ka të ngjarë të na thotë se NATO nuk ishte e bashkuar brenda vendit se kush mund të bëhej sekretari i përgjithshëm i ardhshëm. Dhe kjo përçarje është diçka për t’u shqetësuar,” shtoi ai.
Presidenti francez Emmanuel Macron thuhet se heziton të pranojë një kandidat jo anëtar të BE-së.
Vula e miratimit të Uashingtonit
Ndërsa roli vendoset me konsensus, miratimi i Uashingtonit është thelbësor. Çdo kandidat duhet të miratohet nga Presidenti i SHBA.
E parashtruar nga kryeministri Rishi Sunak, kandidatura e Sekretarit Britanik të Mbrojtjes Ben Ëallace thuhet se u bllokua nga Presidenti Biden pasi Mbretëria e Bashkuar njoftoi planet për të trajnuar pilotët ukrainas në avionët F-16 të prodhimit amerikan pa konsultim me SHBA.
Raportimet e fundit sugjerojnë se Biden favorizon Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen. Një ish-ministre gjermane e mbrojtjes, ajo do të sillte përvojën përkatëse dhe një historik në sigurimin e mbështetjes unanime për Ukrainën.
I qetë, i ftohtë, i qëndrueshëm
Stoltenberg e ka çuar stekën shumë lart kur bëhet fjalë për udhëheqjen e ftohtë në kohë krize.
Dikur i dërguari i OKB-së për klimën dhe kryeministër i Norvegjisë, ai është një diplomat me përvojë dhe ndërmjetës me përvojë. Gjatë rinisë së tij, Stoltenberg ka qenë edhe aktivist kundër luftës dhe ka pranuar se ka gjuajtur me gurë në Ambasadën e SHBA-së në shenjë proteste kundër luftës së Vietnamit në vitet 1970.
Ai e ka mbajtur me sukses aleancën të bashkuar gjatë një prej kërcënimeve më të mëdha të sigurisë në historinë e saj, pavarësisht pikëpamjeve të ndryshme për shtrirjen e mbështetjes së aleancës për Ukrainën.
“NATO ka nevojë shumë për përvojën e tij”, thotë Lété.
Para pushtimit të Ukrainës, ai u përball me sukses edhe me rebelimin brenda aleancës së tij, që nga kërcënimet e Donald Trump për t’u tërhequr deri te Macron që akuzoi aleancën për “vdekje truri”.
Stoltenberg tani duhet të lundrojë me kujdes në rezistencën brenda aleancës së tij për të siguruar ratifikimin e pranimit të Suedisë.
Ndërsa në samitin e Vilniusit nuk do të zhvillohen diskutime mbi një pasardhës të mundshëm, udhëheqësit padyshim që do të jenë në kërkim të një kandidati që mund të mbështesë unitetin e aleancës gjatë kohërave të luftës.
I pyetur në shkurt se çfarë këshille do t’i jepte pasardhësit të tij, Stoltenberg u përgjigj: “Të mbajë Evropën dhe Amerikën e Veriut të bashkuara”.
